Filmtheater Kriterion

De Handwerkers Vriendenkring was een op 4 april 1869 in Amsterdam opgerichte vereniging, met als doel de verbetering van de levensomstandigheden van joodse Amsterdammers. De vereniging was actief op alle terreinen waarop de leden hulp konden gebruiken zoals: (vak)onderwijs, ziekenzorg, gezondheid, hygiëne, de opvang van probleemjongeren en de jeugdstraathandel. Men verleende financiële ondersteuning en organiseerde lezingen en cursussen. De vereniging hielp ook mensen in acute nood; zoals de slachtoffers van de hongersnood in Rusland en straatarme veenarbeiders in Groningen en Drenthe. Aanvankelijk kwam men bijeen in het gebouw Adamas aan de Nieuwe Herengracht 95, maar met het groeien van het ledental (in 1899 telde men 1300 leden) betrok men een door Chr. Posthumus Meyjes sr. ontworpen gebouw aan de Nieuwe Achtergracht 140-144 in de Plantage; een welvarend deel van de oude Amsterdamse Joodse buurt. Hier, en na 1924 in de aan de achterzijde grenzende uitbreiding met een entree aan de Roetersstraat 34-36, beschikte men over kantoren, een bibliotheek en feest- en vergaderruimten. De kring is opgeheven toen de Duitse bezetter in 1942 alle Joodse organisaties verbood. De gerenoveerde gevel aan de Nieuwe Achtergracht 140 draagt, boven de oude entree, nog de tegeltableaux met de naam van de vereniging.

De Halverstadbrug (brug 260) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Roetersstraat en overspant de Nieuwe Achtergracht. De brug is als basculebrug aangelegd vanaf voorjaar 1889 toen de paalfundering werd neergezet (50 stuks). De brug moest al snel aangepast worden, er kwam een tram over de brug te rijden. In de zomer van 1915 werd de brug grondig aangepakt, ze werd verbreed en omgebouwd tot vaste brug onder een ontwerp van ingenieur Wichert Arend de Graaf van de Dienst der Publieke Werken. Die verbreding is in 2017 nog aan het uiterlijk van de brug terug te zien in de steunen/consoles voor de verbreding die in de landhoofden is weggewerkt. De brug werd in 1995 benoemd tot gemeentelijk monument. De bebouwing ten westen van de brug volgde een jaar na de bouw van de brug. De terreinen ten oosten van de brug werden na de aanvankelijke bebouwing steeds meer volgebouwd met gebouwen voor het Roeterseilandcampus van de Universiteit van Amsterdam. De oorspronkelijke bebouwing is hier geheel verdwenen. Ook ten zuidwesten is al een oorspronkelijk woonblok gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De brug is vernoemd naar Raphaël Halverstad, die samen met Walter Süskind en Piet Meerburg Joodse kinderen liet ontsnappen uit de (crêche van de) Hollandsche Schouwburg. De volgende bruggen in de Roetersstraat dragen ook namen van helpers, de Ben Polakbrug en Lau Mazirelbrug, de Walter Süskindbrug ligt in de omgeving, de Piet Meerburgbrug ligt elders in de stad.

De Remise Roetersstraat, later beter bekend als Remise Nieuwe Achtergracht, was een hoofdremise van de Gemeentetram Amsterdam. De remise was voor de elektrische tramexploitatie in gebruik van 1904-1952. Het complex ontstond door verbouwing van het gebouw waar sinds 1877 de Amsterdamse Omnibusmaatschappij haar werkplaatsen en kantoren had. Het nieuwe remisecomplex, dat in twee gedeelten werd opgeleverd, had een oppervlakte van in totaal 5.270 vierkante meter. Oorspronkelijk was de ingang van de remise aan de Roetersstraat. Ook kwam er ook een toegang vanuit de Sarphatistraat en Pancrasstraat bij de Nieuwe Achtergracht. De inrit bij de Roetersstraat verviel toen, om in 1933 weer in gebruik genomen te worden. Door de uitbreiding van de remise Havenstraat in 1932 werd het complex voor een groot deel overbodig. Er werden alleen nog een aantal spitsuurdiensten gereden op de tramlijnen vanuit Oost. Verder werd het complex gebruikt voor de opslag van overtollig en buitendienst-staand materieel. Van 1941 tot 1943 werd tramlijn 10 weer volledig vanuit deze remise geëxploiteerd. In 1952 degradeerde de remise volledig tot verzamelplaats van pekelwagens en van terzijde gesteld materieel, dat hier (meestal) wachtte op afvoer. Vanaf 1954 werd de remise ook gebruikt als opslagplaats van buitendienst-staand autobusmaterieel. In tegenstelling tot de trams betrof het hier merendeels gloednieuwe bussen die nog niet in dienst gesteld waren door overbodigheid, omdat men te veel bussen had aangekocht vooruitlopend op niet uitgevoerde plannen voor het verbussen van tramlijnen. De toegangssporen in de Roetersstraat verdwenen toen. Ook bood de remise tot de ingebruikname van Garage West korte tijd onderdak aan een drietal buslijnen. In 1964 werd het laatste materieel uit de remise afgevoerd en kwam het complex leeg te staan waarbij de toegangssporen in de Pancrasstraat verdwenen. Het complex werd toen tijdelijk gebruikt voor het stallen van voertuigen van de stadsreiniging. In 1966 werd begonnen met de ontmanteling en sloop van het complex. De tramlijnen 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 18, 19 en 20 en buslijnen D, P en M hebben dienst gedaan vanuit deze remise. Op het vrijgekomen terrein verscheen later het complex Roeterseiland met de nieuwe hoogbouw van de Universiteit van Amsterdam (gebouw Roetersstraat 25) en de omgeving werd onherkenbaar veranderd.

De Spinozastraat is een straat in het centrum van Amsterdam. De straat werd in 1872 vernoemd naar Benedictus de Spinoza (1632-1672). De Spinozastraat ligt achter de Sarphatistraat, bij het Weesperplein, en ligt aan de Singelgracht, tegenover de Mauritskade.

De Derkje Hazewinkel-Suringabrug (brug 2522) is een voetbrug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen over de Nieuwe Achtergracht op het terrein van de Roeterscampus van de Universiteit van Amsterdam, vernoemd naar het Roeterseiland. Die universiteit verbond met plaatsing van deze brug twee delen van de Roeterscampus die doorsneden werd door de Nieuwe Achtergracht. Om studenten en professoren in de gelegenheid te stellen sneller van het ene naar het andere eiland te kunnen komen, werd deze voetbrug aangelegd. Voor het studieseizoen 2017/2018 moest gebruik gemaakt worden van de Halverstadbrug. Het ontwerp van de brug is afkomstig van de Londense architectengroep AHMM (Allford Hall Monaghan & Morris). Zij ontwierpen ook het nieuwe gebouw van de Rechtenfaculteit op het terrein. Zij kwamen met een brug van 60.000 kilo staal, die als een welfbrug over het water ligt, zonder dat de landhoofden opgemetseld zijn. De brug is 26,5 meter lang en heeft een breedte die van noord naar zuid oploopt van 6,5 (noord) tot 17 meter (zuid). Tegelijkertijd werden ook de kades vernieuwd naar de inzichten van de gemeente Amsterdam; rode klinkers afgebakend met natuurstenen sluitstenen. De universiteit gaf het de aanduiding “slanke brug” mee, maar het had behoorlijk wat voeten in aarde op de brug op haar plek te krijgen. De plek van de brug ligt midden op de campus, waar het moeilijk manoeuvreren is met welk voer- of vaartuig ook. Daarom werd de brug eerst in de staalfabriek in Schijndel geheel in elkaar gezet om vervolgens weer gedemonteerd te worden. Daarna werden tijdens de nachtelijke uren de onderdelen per vrachtauto naar Amsterdam, het vervoer kon alleen plaatsvinden op lange opleggers, waardoor de transporteur allerlei vergunningen nodig had. Eenmaal ter plaatse vond afwerking van de brug binnen in een maand plaats. Oplevering geschiedde vlak voor het nieuwe studiejaar. Overigens was er hier al eerder een mogelijkheid van gebouw tot gebouw te komen, ook over de gracht. Het gebouwencomplex zelf heeft namelijk ook een brugconstructie over het water. Enkele jaren lang dreef er bovendien in de gracht een ponton waarop een fietsenstalling was geplaatst; die fietsenstalling verdween bij herinrichting van de terreinen in een kelder, zodat er na oplevering van de brug weer een doorvaart mogelijk was. In maart 2019 vernoemde de gemeente Amsterdam de brug naar Derkje Hazewinkel-Suringa. Ze werd in 1932 hoogleraar strafrecht aan de UvA en ze was de eerste vrouwelijke jurist die hoogleraar werd. In 1939 werd ze ook de eerste vrouwelijke decaan van de rechtenfaculteit van de UvA.

De Roetersstraat is een Amsterdamse straat, die de Sarphatistraat verbindt met de Plantage Kerklaan, in de Plantagebuurt in het oostelijk deel van de grachtengordel. De Roetersstraat kruist de Valckenierstraat, de Nieuwe Achtergracht en de Nieuwe Prinsengracht en grenst aan de Nieuwe Kerkstraat en de Nieuwe Keizersgracht. De Roetersstraat is genoemd naar Hendrik Roeters (1617-1699), in 1673 schout van de stad Amsterdam en eigenaar van het Roeterseiland. De zuidelijk gedeelte van de straat, tussen Nieuwe Achtergracht en Valckenierstraat (Nieuwe Lijnbaansgracht), is aangelegd op een gedempte gracht die in 1832 de Roetersgracht en in 1842 de Roetersburgwal genoemd.

De Dr. Samuel de Ranitzbrug (brug nr. 187), ook wel bekend als Spinozabrug, is een voormalige spoorbrug over de Singelgracht in Amsterdam, tussen de Mauritskade en de Spinozastraat. De Gemeente Amsterdam duidt de brug ook wel aan als brug 187. De brug is onderdeel van de vaarweg tussen het Open Havenfront en de Amstel. De vaarweg heeft een "minste hoogte" van KP +2,15 m. De brug werd rond 1865 aangelegd als onderdeel van de Doklijn, de spoorlijn tussen het Weesperpoortstation (waar nu de Wibautstraat is) en het Entrepotdok. Nadat deze lijn rond 1898 was opgeheven werd de brug aangepast voor wegverkeer . In 1905 kon de gemeente Amsterdam gebruik maken van de brug. Tegelijkertijd werd de gehele omgeving opnieuw ingericht. De gemeente bouwde de brug om (wijzigen onderbouw en het maken van een nieuwe bovenbouw) en legde er tramrails voor tramlijn3, asfalt en stoeptegels op . Die tram zou er tot de Tweede Wereldoorlog over rijden. Van 1972 tot 1976 lagen er weer tijdelijk rails op de brug, omdat tramlijn 10 wegens de aanleg van de Oostlijn van de Amsterdamse metro werd omgeleid via de Mauritskade en deze brug. De groefrails werden los op het wegdek gelegd in een grindbed. Deze omleidingsroute had als bijnaam de "Ponsebaan", genoemd naar een lid van de "WOVAA" (een voorloper van de Amsterdamse afdeling van de Vereniging Reizigers Openbaar Vervoer); terwijl het vervoerbedrijf GVB aanvankelijk zeker was van de onmogelijkheid van deze route, heeft Ponse volgehouden dat het wel mogelijk was omdat er vroeger ook een trein over reed en de brug daarmee ook een tram kon dragen. Daarmee is een jarenlang grotere omleiding voorkomen. Sinds 1976 doet de brug dienst als fiets- en voetgangersbrug. Van 1986 tot 1989 werd de brug gerenoveerd, waarbij ook de tramrails werden verwijderd. Die lange tijd was nodig omdat de gemeente ook bezig was met het nabijgelegen terrein van de Amstelbrouwerij. Er kwam tijdelijk een houten noodbrug en bij oplevering kreeg de brug een nieuw noordelijk landhoofd. Opmerkelijk aan de brug is dat deze op staal gefundeerd is, hetgeen vanwege de slappe bodem in Amsterdam uitzonderlijk is. De pijler en de landhoofden zijn om die reden ook op de waterbodemniveau verbonden met stalen binten die de gronddruk van de landhoofden moeten opvangen. De ander opvallend kenmerk van de brug is dat de landhoofden ver de gracht zijn ingebouwd om het gewicht van treinen te kunnen dragen. Die landhoofden en pijler vormden in de 21e eeuw een probleem bij de doorspoeling van het grachtenwater. Bij waterverversing van west naar oost stuwde zich water op voor de brugpijler en vormden zich achter de brugpijler juist kolken, die ook de brugpijler schaadden. Een oplossing was niet direct voor handen. Omdat er meer bruggen waren waar dit fenomeen zich voordeed, is er een constructie van kunststof schotten aan drijvers bedacht die stroomafwaarts de vorming van de kolken verhindert. In 2016 heeft het gemeentebestuur besloten de brug naar Samuel de Ranitz (1834-1913) te vernoemen. De Ranitz was een arts en de oprichter van het kinderziekenhuis in Amsterdam, sinds 1899 Emma Kinderziekenhuis geheten. Het in 1865 gerealiseerde kinderziekenhuis was van 1871 tot 1988 gevestigd aan de Sarphatistraat, met de achterkant aan de Spinozastraat, tegenover deze brug. Tegelijkertijd verviel de officieuze naam Spinozabrug, een vernoeming naar de Spinozastraat.

Sarphatistraat 66 is een gebouw aan de Sarphatistraat in Amsterdam-Centrum. Het pand ligt aan het gedeelte van de straat ten oosten van de Amstel. Dat gedeelte van de straat, gebouwd op de voormalige verdedigingsschans, werd in de jaren zeventig van de 19e eeuw volgebouwd met gebouw voor gebouw. Dat geldt ook voor dit gebouw dat werd ontworpen in 1873 door architect Johan Heinrich Schmitz. De bouw nam uiteindelijk vijf jaar in beslag, zonder dat daar een reden voor gevonden werd. De datumsteen in de gevel vermeldt "ANNO 1878"; dat jaartal werd ondersteund doordat de eerste ingeschrevenen in dit pand toen werden genoteerd. De opdrachtgevers waren diamantairs Beer & Raap uit de Huddestraat, maar zij hebben er voor zover bekend nooit gewoond. De eerste bekende familie die er woonde was de familie Jitta-Polak Daniëls, die hier vanuit Brussel neerstreek. Ook daarna was de diamantwereld niet ver weg met diamantbewerking (J.K. Smit & Zonen, dat in 1928 haar 50-jarig jubileum vierde) en instrumenten ter ondersteuning daarvan. De laatst bekende huurder uit de diamantwereld vertrok in de jaren zeventig naar het industriegebied in Westpoort (Portsmuiden). Er was vanaf dan enige jaren een bed & breakfast of hotel (Silton Hotel) gevestigd, tot circa 2022. Daarna werd er gerenoveerd; in 2024 stond het gebouw te koop voor bijna zeven miljoen euro. Het gebouw, dan al gemeentelijk monument, is opgetrokken met kenmerken van de neoclassicistische architectuur van eind 19e eeuw. Het gebouw van drie woonetages boven een souterrain is rijk bepleisterd en met allerlei beeldhouwwerk (mensen- en dierenkoppen, festoenen etc.) versierd. De bel-etage valt extra op vanwege het gebruik van grijs natuursteen. Ook het interieur is rijk geornamenteerd. Het gebouw heeft rond die verkoop in 2024 al de bijnaam gekregen van poppenhuis en spookhuis. Achter de ramen van de bel-etage staren poppen enigszins luguber naar buiten.

De Ben Polakbrug (brug 258) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De verkeersbrug is gelegen in de Roetersstraat en overspant de Nieuwe Prinsengracht. De brug is voor wat betreft haar geschiedenis nauw verbonden met de Lau Mazirelbrug (brug 259), want ze liggen in één doorgaande route. Bovendien liggen ze aan weerszijden van het Dr. Sarphatihuis. Toch is er relatief weinig bekend over deze brug (in vergelijking tot die Mazirelbrug). Er zijn foto’s van circa 1900 toen hier een dubbele basculebrug lag. In 1924 volgde er een aanbesteding voor het plaatsen van een vaste brug, waarbij tevens de Lazirelbrug aangepast moest worden. De brug 258 kwam daarbij van het bureau van Piet Kramer, terwijl brug 259 duidelijk van Piet Kramer is. Opvallend aan de brug is het ontbreken aan beeldhouwwerken, terwijl het graniet daartoe er wel is. Een groot verschil tussen de bruggen is de geringe doorvaartbreedte van de Ben Polakbrug en haar relatief lange walkant. De brug is vernoemd naar verzetsstrijder, wethouder en politicus Ben Polak; een plaquette siert een van de leuningen. De brug stond ook bekend als Werkhuysbrug, vernoemd naar het werkhuis, later omgedoopt tot Dr. Sarphatihuis. In 2017 liggen er nog wel tramsporen, maar deze worden niet meer voor een specifieke dienst gebruikt. Tussen 1904 en 2006 hebben (o.a.) de tramlijnen 6, 7, 10 en 20 over de brug gereden. De tramsporen zijn hier nu nog alleen in gebruik voor omleidingen. Sinds 1995 is het een gemeentelijk monument (200392).

De Joodse Invalide (ook De Joodsche Invalide) was een Nederlandse instelling voor verpleging van Joodse bejaarden en gehandicapten in Amsterdam. De vereniging werd in 1911 opgericht en beschikte vanaf 1912 over een eigen pand. Nieuwbouw aan het Weesperplein werd in 1937 in gebruik genomen. Dit pand wordt sinds 1979 gebruikt door de gemeentelijke gezondheidsdienst GG&GD en heeft sinds 2002 status als rijksmonument.

De Nieuwe Achtergracht in Amsterdam is een gracht, die evenwijdig aan de Nieuwe Prinsengracht, de Onbekendegracht verbindt met de Plantage Muidergracht. De gracht kruist de Weesperstraat (bij het Weesperplein) en de Roetersstraat en ligt in het oostelijk deel van de grachtengordel in Amsterdam-Centrum.

De Sarphatistraat is een straat in het centrum van Amsterdam, tussen het Frederiksplein en de Oostenburgergracht bij de Cruquiuskade. De straat gaat over de Amstel en vormt een bijna twee kilometer lange verbinding tussen het zuidelijk deel van de Grachtengordel en de Oostelijke Eilanden. Het is de enige straat in Amsterdam die aan weerszijden van de Amstel dezelfde naam heeft. De Sarphatistraat is sinds 2017 de eerste fietsstraat van Amsterdam, een straat die primair bedoeld is voor fietsers en waar auto's te gast zijn. Bij het Weesperplein kruist de Sarphatistaat met de doorgaande route Weesperstraat - Wibautstraat (stadsroute s112). Aan de noordkant van de Sarphatistraat ligt hier het Weesperplein een verbreding van de Weesperstraat en aan de zuidkant het Rhijnspoorplein een verbreding van de Wibautstraat. Aan de Roetersstraat ligt bij de Sarphatistraat een gebouwencomplex, bekend als Roeterseiland, van de Universiteit van Amsterdam. Bij het Alexanderplein kruist de Sarphatistraat met de Plantage Middenlaan. Aan de Sarphatistraat 53 was van 2009 tot 2012 het Theater Instituut Nederland (TIN) gevestigd. Het materiaal is overgedragen aan de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Het Sarphatipark ligt niet aan deze straat. Dat park, eveneens genoemd naar Samuel Sarphati, ligt in De Pijp.