place

Heiligewegspoort

Bouwwerk in Amsterdam-CentrumPoort in AmsterdamVoormalig bouwwerk in Amsterdam
Hermanus Numan IJsvermaak op de stadsgracht buiten de Heiligewegspoort (1808)
Hermanus Numan IJsvermaak op de stadsgracht buiten de Heiligewegspoort (1808)

De Heiligewegspoort is een voormalige stadspoort van Amsterdam, die deel uitmaakte van de vestingwerken van Amsterdam. De eerste Heiligewegspoort stond aan het einde van de huidige Heiligeweg. Na de eerste uitleg van Amsterdam werd de poort verplaatst naar het eind van de Heiligewegburgwal, na drooglegging tegenwoordig bekend als het Koningsplein. Aanvankelijk was deze poort in hout opgetrokken, maar in 1637 werd de poort versteend naar een ontwerp van Jacob van Campen. Door de vierde uitleg van Amsterdam kwam de poort binnen de stadsomwalling te liggen. In 1664 werd de functie van de poort overgenomen door de zuidelijker gelegen Leidsepoort en werd de Heiligewegspoort afgebroken.

Fragment uit het Wikipedia-artikel Heiligewegspoort (Licentie: CC BY-SA 3.0, Auteurs, Beeldmateriaal).

Heiligewegspoort
Heiligeweg, Amsterdam Centrum

Geografische coördinaten (GPS) Adres Nabijgelegen plaatsen
placeToon op kaart

Wikipedia: HeiligewegspoortLees verder op Wikipedia

Geografische coördinaten (GPS)

Breedte Lengte
N 52.367372222222 ° E 4.8899138888889 °
placeToon op kaart

Adres

Heiligeweg 46
1012 XS Amsterdam, Centrum
Noord-Holland, Nederland
mapOpenen op Google Maps

Hermanus Numan IJsvermaak op de stadsgracht buiten de Heiligewegspoort (1808)
Hermanus Numan IJsvermaak op de stadsgracht buiten de Heiligewegspoort (1808)
Ervaringen delen

Nabijgelegen plaatsen

Voetboogdoelen (Amsterdam)
Voetboogdoelen (Amsterdam)

De Voetboogdoelen, naar de schutspatroon Joris ook wel Sint-Jorisdoelen genoemd, was een doelen in Amsterdam. In dit gebouw kwam de plaatselijke schutterij van voetboog- (kruisboog-)schutters bijeen. De Voetboogdoelen stond aan het Singel, vlak bij het Koningsplein, op de plek waar nu het moderne hoofdgebouw van de universiteitsbibliotheek staat. De huidige Voetboogstraat herinnert nog aan de doelen. De Voetboogdoelen was een van drie doelens in Amsterdam. De andere twee waren de Handboogdoelen aan Singel 421 en de Kloveniersdoelen in de Nieuwe Doelenstraat. De Amsterdamse schutterij verloor in het midden van de 17e eeuw haar praktische verdedigingsfunctie. Lidmaatschap van de schutterij werd vooral een erepositie met een sociale functie, voorbehouden aan de rijkste en machtigste burgers van Amsterdam, die in de doelen bijeenkwamen om gezellig te eten, drinken en roken. Overigens had zowat elke Nederlandse stad in de Gouden Eeuw een Sint-Jorisdoelen. De Voetboogdoelen werd vanaf 1674 verhuurd aan de West-Indische Compagnie (WIC) als hoofdkantoor van de nieuw gevormde, tweede WIC. Hierna werd het gebouw West-Indisch Binnenhuis of kortweg West-Indisch Huis genoemd. Vanaf 1683 tot 1795 werden de ruimten gebruikt door de Sociëteit van Suriname. In de Franse tijd werden de Voetboogdoelen als kazerne gebruikt, tot het gebouw in 1816 werd afgebroken om plaats te maken voor de rooms-katholieke Sint-Catharinakerk. In 1939 werd ook de Sint-Catharinakerk afgebroken en bleef het terrein leeg tot midden jaren zestig, toen er een nieuw hoofdgebouw voor de universiteitsbibliotheek werd neergezet, van de hand van architect J. Leupen. Dit moderne gebouw wordt vaak genoemd als een van de lelijkste van Amsterdam en een voorbeeld van "koffieautomatenarchitectuur".

Handboogdoelen (Amsterdam)
Handboogdoelen (Amsterdam)

De Handboogdoelen, ook wel Garnalendoelen, Grote Doelen of St. Sebastiaansdoelen genoemd, is een vroeg-16e-eeuws gebouw aan het Singel in Amsterdam, nabij het Koningsplein, waar de plaatselijke schutterij van boogschutters bijeenkwam. Het huidige gebouw aan Singel 421 is voornamelijk 18e-eeuws en maakt deel uit van het hoofdcomplex van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam. De Handboogstraat, die achter het gebouw loopt, herinnert nog aan de doelen. De Handboogdoelen was een van drie doelens in Amsterdam. De andere twee – nu verdwenen – waren de Voetboogdoelen aan Singel 425 en de Kloveniersdoelen in de Nieuwe Doelenstraat. De schutters van de Handboogdoelen schoten met een handboog, terwijl de schutters van de Voetboogdoelen met kruisbogen bewapend waren. Feitelijk verloor de Amsterdamse schutterij in het midden van de 17e eeuw haar praktische verdedigingsfunctie. Lidmaatschap van de schutterij werd vooral een erepositie met een sociale functie, voorbehouden aan de rijkste en machtigste burgers van Amsterdam, die in de doelen bijeenkwamen om gezellig te eten, drinken en roken. Het gebouw werd rond 1509 in gebruik genomen als de Handboogdoelen, naar de schutspatroon Sebastiaan ook wel St. Sebastiaansdoelen genaamd. De schietbaan waar de boogschutters konden oefenen lag in de richting van de Kalverstraat. Een nog bestaand poortje uit ca. 1650, nu aan de Handboogstraat, verschafte toegang tot de terreinen achter het gebouw. Op het poortje met Dorische zuilen zijn verschillende voorwerpen afgebeeld die naar het schuttersgilde verwijzen. De compagnieën en bestuurders van de handboogschutterij werden herhaaldelijk vereeuwigd op schuttersstukken die in de Handboogdoelen gehangen werden. Zo schilderde Jan Tengnagel in 1613 een compagnie van 17 schutters onder bevel van kapitein Geurt van Beuningen; het schilderij bevindt zich nu in het Rijksmuseum. Bartholomeus van der Helst schilderde rond 1653 de "overlieden" (bestuursleden) van de schutterij; een kopie van dit schilderij hangt nu in het Louvre. Jan Weenix schilderde een behangsel met een jachttafereel voor op de muur. Rembrandt schetste de gevel van de Handboogdoelen.

Koningsplein (Amsterdam)
Koningsplein (Amsterdam)

Het Koningsplein is een plein in het centrum van Amsterdam, tussen de Herengracht bij de Leidsestraat en het Singel bij de Heiligeweg. De brug over het Singel, de brede Heiligewegssluis (brugnummer 2), maakt deel uit van het plein. Eigenlijk is het niet een echt plein, doch een verbreding van de straat in het verlengde van de Leidsestraat. De verbinding met de Leidsestraat wordt gevormd door brug 29, de Koningssluis. Aan het Koningsplein zijn allerlei winkels, waaronder tot mei 2015 de boekhandel Scheltema. De Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam, gelegen aan het Singel, kijkt uit op het Koningsplein. Aan de oostkant, aan het Singel, ligt de Bloemenmarkt. Het is een druk plein met veel verkeer, toeristen en winkelend publiek. Het Koningsplein ontstond toen in 1663 de Heiligewegburgwal, het water langs de Heiligeweg, drooggelegd werd. In de 17e eeuw noemde men het Singel tijdelijk Koningsgracht als eerbewijs aan Koning Hendrik IV van Frankrijk; destijds een belangrijk bondgenoot van de Republiek. Toen deze naam niet veel later weer in Singel werd veranderd, behield het Koningsplein zijn naam. Ten tijde van de Bataafse Republiek heette het plein Burgerplein. In Amsterdam zijn er voorts nog de Koningsstraat en Korte Koningsstraat in de Lastage, die, met (Korte) Keizerstraat, al in de 16e eeuw aangelegd werden. In Amsterdam-Zuid is er de Koningslaan, nabij de Koninginneweg, genoemd naar de 19e-eeuwse koningen uit het Huis van Oranje-Nassau. Een voorstel van Amsterdamse gemeenteraadsleden in het voorjaar van 2013 om het Singel (weer) Koningsgracht te noemen, kwam niet tot uitvoering. Alle gebouwen aan het plein, op Koningsplein 10 na, zijn gemeentelijk dan wel rijksmonument. Goed vertegenwoordigd is werk van architect A.Jacot met name door de panden Nieuw Engeland en het voormalige confectiemagazijn van P.M. Broekmans.

Heiligeweg
Heiligeweg

De Heiligeweg verbindt de Amsterdamse Kalverstraat met het Koningsplein in Amsterdam-Centrum. De Heiligeweg is een niet voor auto's toegankelijke winkelstraat die de populaire winkelstraten met elkaar verbindt. Halverwege de Heiligeweg tegenover de, naast de Handboogstraat gelegen, Voetboogstraat bevindt zich het Rasphuispoortje uit 1603, dat toegang geeft tot het winkelcentrum Kalverpassage. Van 1896 tot 1987 bevond zich op deze plaats het overdekte Heiligewegbad. Dit zwembad was het onderwerp van Zwemplaats voor Jongelingen te Amsterdam uit 1896, een van de eerste Nederlandse films. Oorspronkelijk leidde de Heiligeweg naar de Kapel ter Heilige Stede aan de Kalverstraat, waar zich in 1345 het Mirakel van Amsterdam voltrok. Om de toestroom van pelgrims die de plek wilden bezoeken in goede banen te leiden werd vanaf het dorp Sloten een pad aangelegd, de Heilige Weg. Een klein deel van de Heiligeweg is nog in oude vorm aanwezig tussen de Kalverstraat en het Singel. Voor de aanleg van na-middeleeuwse stadsuitbreidingen bevond zich hier de Heiligewegspoort. De weg vervolgde zich ongeveer volgens het tracé van de huidige Leidsestraat en verder via de in deze tijd gegraven Heiligewegse Vaart (later heette dit de Overtoomse Vaart, sinds de demping in 1902: Overtoom). Vanaf de Overtoom bij de Schinkel liep de Heiligeweg verder via de Sloterkade en Sloterstraatweg (thans Rijnsburgstraat - Sloterweg) naar het dorp Sloten. Het gedeelte tussen Sloten en Haarlem is door het Haarlemmermeer verzwolgen. Maar tot circa 1500 was dit de belangrijkste route over land tussen Amsterdam en Kennemerland en daarmee de rest van Holland.Van de route tussen Sloten en de Overtoomse Sluis is een groot deel nog aanwezig (Sloterweg en Sloterkade). Een deel is verdwenen door aanleg van een bedrijventerrein. In 1904 verving de elektrische tramlijn 1 de paardentram Leidscheplein – Amstelveenscheweg, die daar sinds 1877 had gereden.