Distelweg

De Drs. P-brug (brug 2115) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Noord. De brug kreeg als de werknaam de Ridderspoorbrug.

De knoop is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Noord. De al jarenlang in omloop zijnde naam verwijst naar een van oorsprong titelloos werk van André Volten. Het metershoge beeld is een uitwerking van een in wezen simpel idee; het is een grensmarkering en tevens verbinding tussen Amsterdam-Noord en het IJ. Twee in elkaar verstrengelde schakels staan op twee sokkels waarvan er een op land staat (Amsterdam-Noord) en één in het water (IJ). Het idee kwam mede tot stand omdat Volten al sinds 1950 in Amsterdam-Noord woonde en werkte (terrein Asterdorp) maar zag dat dat stadsdeel nog geen kunstwerk van hem had. Het eenvoudige idee was veel moeilijker uit te voeren dan in zijn hoofd verbeeld. Allereerst was de grond van de geopteerde plek instabiel; er ligt daar een dikke modderlaag. Bovendien is de plek een onderdeel van een dijklichaam dat op haar plaats wordt gehouden door een fundering, waardoorheen niet geheid mag worden. De uitvoering werd door het zoeken van een alternatief (plaatsing naast die plek) steeds duurder, maar een soort crowdfunding bracht de benodigde financiële middelen bijeen. Toen de plek bekend werd, moest er nog gewerkt worden aan het beeld. Daarbij bleek dat geen Nederlandse firma zich aan die roestvaste stalen constructie wilde wagen; Volten moest uitwijken naar Duitsland. Ook die firma had moeite het stugge staal in ronde vormen te krijgen. Toen dat allemaal klaar was moesten in Amsterdam die schakelsegmenten aan elkaar gelast worden; dit gebeurde bij de Noord-Amsterdamse Machinefabriek, waarmee Volten vaker samenwerkte. Tot slot moest de brandweer eraan te pas komen om het geheel met bouten onder water vast te zetten. Van het grote beeld is trouwens ook een miniatuurversie gemaakt, maar dan omgekeerd geconstrueerd (staande schakel op land, liggende boven water). Op verzoek van Volten wijdde Bert Schierbeek een gedicht aan dit kunstwerk; hij kwam met de aanduiding Stalen stilte; zijn gedicht werd geschreven op een aquarel van het kunstwerk. Het gedicht werd later opgenomen in de bundel Gedichten 2004. Weer een ander zag twee om elkaar gaande ogen en wees op de precaire balans in de overgang van staanders naar cirkels; de cirkels rusten op relatief dunne pinnen. Het beeld maakt deel uit van de zogenaamde Sleutelwerken van Stichting BK van het Vakblad voor beeldende kunstenaars. Nog weer later werd er een erespeld van het beeld gemaakt voor mensen die zich inzetten voor Amsterdam-Noord. Knoop van Volten. Architect Trude Hooykaas kreeg hem opgespeld voor haar ontwerp van Gebouw Kraanspoor; Pieter Roemer voor een boekwerk over kunst in de openbare ruimte in Amsterdam-Noord; Tom Tossijn ontving de speld in 2023 voor zijn journalistieke verslagen van de Stadsdeelcommissie van Amsterdam-Noord. De knoop geeft ook op ander gebied verbinding aan: het beeld staat nabij de plaats waar de Grasweg verbinding heeft met de Distelweg; beide straten liepen tot beginjaren negentig dood op een industrieterrein; de Wim Ibobrug (brug 1774) zorgt sinds die tijd voor verbinding; het staat nabij een aanlegsteiger van de Distelwegveer.

De Buiksloterham is een droogmakerij in Amsterdam-Noord, die in de 19e eeuw werd aangelegd in het IJ ten westen van de Volewijckslanden. Tegenwoordig wordt de naam vooral gebruikt om het hele gebied mee aan te duiden langs de oever van het IJ ten westen van het Buiksloterkanaal, inclusief de bedrijventerreinen in de Noorder IJpolder. Samen met nieuwbouwwijk Overhoeks, gedeeltelijk op het terrein van het Shell-laboratorium, is dit hele gebied bestempeld als buurt 71 met de naam Buiksloterham. De straatnamen zijn ontleend aan scheepstypen en begrippen uit de scheepvaart, bijvoorbeeld Statenjachtstraat.

De Theo Fransmanbrug (brugnummer 1788) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Noord. De Papaverweg in de buurt Buiksloterham was bijna een eeuw lang een doodlopende weg vanuit bebouwing naar Zijkanaal I. Er was ook een insteekhaventje met de naam Papaverkanaal waar jarenlang een afvoerdepot was van de Stadsreiniging. In de 21e eeuw werd na vertrek van veel bedrijven een sanering doorgevoerd om terreinen toegankelijk te maken voor modernere industrie en woningbouw. In het kader van die herontwikkeling was het noodzakelijk om voor omwonenden een betere verbinding te krijgen met het NDSM-plein op het NDSM-terrein, waar één van de Amsterdamse veren een aanlegsteiger kreeg. Het ontwerp voor deze tachtig meter lange (zestig meter over water) voet- en fietsbrug was afkomstig van architect Cyrus Clark werkend voor de gemeente Amsterdam bij inrichting van open ruimten. Hij kwam met een uit drie delen bestaande overspanning, waarvan de middelste beweegbaar is uitgevoerd. Dat middenstuk is een hydraulisch aangedreven basculebrug. De andere twee zijn zogenaamde aanbruggen. De overspanning wordt gedragen door betonnen krammen (pijlers met jukken). Het geheel kreeg door het groene vakwerk, dat tevens tot leuning dient, het uiterlijk van een Baileybrug, maar dan met versieringen, met name het midden en westelijk deel. De overspanningen werden in mei/juni 2013 door een hijskranen op hun plaats gehesen. De brug werd op 30 augustus 2013 inclusief naamplaat, in gebruik genomen. De brug wordt beschermd door remmingswerk. De Theo Fransmanbrug maakt samen met de Kadoelenbrug en Bongerdbrug deel uit van een pakket bruggen voor de ontsluiting van deze omgeving. De brug is vernoemd naar Theo Fransman, de eerste stadsdeelvoorzitter van Amsterdam-Noord (tussen 1981 en 1990) die veel gedaan heeft om de ontwikkeling rondom het NDSM-terrein mogelijk te maken na het sluiten van de werf. Zijn zoon was bij de opening.

De Asterweg is een weg in de buurt Buiksloterham, Amsterdam-Noord.

De ELTA (Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam) was een tentoonstelling over de luchtvaart, die van 1 augustus tot 14 september 1919 werd gehouden in Amsterdam-Noord. Het evenement werd mede georganiseerd door Albert Plesman en Marinus Hofstee, beiden luitenant-vlieger bij de Luchtvaartafdeeling (LVA).

De Kubus is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Noord. Van het werk is weinig bekend. Het is ontworpen (en wellicht ook gemaakt) door Arie Jansma. Het stamt uit 1975 en was bedoeld voor Shell. Jansma was echter hobbykunstenaar. Hij haalde zijn inkomsten uit het werk van zijn eigen De Vier NV; een bedrijf dat exposities inrichtte van/voor musea en tentoonstellingsruimten. In 1969 kreeg hij wel een eigen tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam, maar de titel Dingen van Arie, verried dat dit geen gewone tentoonstelling was met kunstwerken. Jansma maakte tijdens zijn werk en vrije tijd allerlei wiskundige constructies. Zo ook is daar de Kubus, alhoewel niet bekend is of dit daadwerkelijk de officiële titel is. Het geheel ziet eruit als een aantal kubussen die als een driedimensionale demontagepuzzel in en aan elkaar gemonteerd zijn. Vlakken op de kubus zijn opgevuld met vierkanten en cirkels; het gevaarte rust op een aantal ribben van die kubussen. Jansens hobby was het uitzoeken hoe verbindingen in een constructie werken. Vanwege de verhuizing van Shell vanaf Overhoeks werd het object een aantal keren verplaatst. In 2024 staat het bij de ingang van de Energy Transition Campus Amsterdam (ECTA) aan Grasweg 31. In 1969 was er op genoemde tentoonstelling een paneel te zien van 3.000 houten balkjes, die je met de hand (enigszins geforceerd) kon verschuiven. Het object was zo poëtisch dat Bert Schierbeek er een tekst aan waagde, beginnend met Maak je eigen hoek van in- en uitval.

Pride is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Noord.

Rebirth magick is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Noord. Kunstenaar Camile Smeets (1983; studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie) meldde over het betonnen beeld, dat het gemaakt is voor de tentoonstelling Concepts of mind ter gelegenheid van 200 jaar Rijksmuseum van Oudheden in 2018. Het beeld geeft het leven van de mens weer uitgaande van reïncarnatie (wedergeboorte, leven, dood, wedergeboorte). Smeets mengde allerlei kunstvormen met elkaar: archaïsch, uit de middeleeuwen, maar ook De schreeuw van Edvard Munch (de weergegeven dolende zielen) is er in terug te vinden. Het beeld staat bij Café Noorderlicht op het NDSM-terrein annex NDSM-plein.

De NSM-brug (brug 356) is een basculebrug gelegen in de Klaprozenweg en overspant het Zijkanaal I in Amsterdam-Noord. De brug die op 22 april 2018 geopend werd is de derde versie. De brug was van belang voor de ontsluiting van Tuindorp Oostzaan en was oorspronkelijk een enkelvoudige stalen ophaalbrug waarbij de brug, met veel aanbruggen, met landhoofden was verbonden met de Klaprozenweg. De brug werd gebouwd in 1919 en op 3 april 1925 kwam GTA buslijn B over deze brug te rijden waardoor Tuindorp Oostzaan kon worden ontsloten met het openbaar vervoer. Vanwege het drukkere verkeer werd in 1956 de oude brug vervangen door een dubbele basculebrug met een brugwachtershuisje ontworpen door Aldo van Eyck en kwamen er gescheiden fiets- en voetpaden. De oude brug werd gebruikt om de oude en in slechte staat verkerende Westergasbrug over de Haarlemmervaart te vervangen en ligt daar nog steeds. De brug kende vanaf toen voor het scheepvaartverkeer een viertal doorvaarten waarbij de middelste doorvaarten bestemd zijn voor het grotere en doorgaande scheepvaartverkeer. Van 1 maart 1920 tot 31 oktober 1968 had IJveer III (De Ruijterkade – Grasweg – Distelweg – Papaverweg) zijn aanlegsteiger vlak bij de brug aan de Papaverweg. Heden ten dage rijden GVB buslijn 35, 36 en EBS lijn 391 en 394 over de brug. Ten noordoosten van de brug bevindt zich een woonschepenhaven.

Het Graspark is een park in Amsterdam-Noord. Het park ontstond bij de herinrichting van de terreinen rond de in 1912 aangelegde Grasweg, die begon als een aan- en afvoerroute voor het plaatselijk industrieterrein. Jarenlang waren aan die weg alleen bedrijven gevestigd, die al dan niet afnemers of toeleveranciers van de scheepsbouw in dit deel van de stad. Toen een groot deel van de zware industrie en de bedrijvigheid van Shell hier (deels) tot een eind kwamen en gemeente Amsterdam op zoek was naar bouwgrond was de beslissing snel gemaakt. Vanaf rond 1994 werd begonnen met een sanering van de terreinen, sloop van gebouwen in die mate dat het traject van de weg aangepast moest worden (1994). Bedrijven verdwenen of verhuisden uit de wijk. Shell liet een nieuw laboratorium bouwen dat later de naam Energy Transition Campus Amsterdam kreeg. Tussen dat gebouwencomplex en woonhuizen ten zuiden daarvan aan de Bundlaan bleef een groenstrook over, die de officieuze naam Graspark kreeg. Het park heeft dan ook geen officieel naambordje, maar een afwijkend naambord aan het gebouw. In het Graspark staat een aantal kunstwerken (ooit van Shell) als ook een aantal artistiek aandoende zitmeubelen.

In tune is een tijdelijk artistiek kunstwerk in Amsterdam-Noord. Het werd op 1 oktober 2022 (werkzaam 2 oktober) onthuld (of beter te water gelaten) en de planning is dan dat het tot december 2023 blijft staan. Het kunstwerk bestaat uit een vrij grote geluidsinstallatie en staat in een van de vele waters die het voormalige NDSM terrein omringen, in dit geval het water van de Y-helling. Het idee en ontwerp is afkomstig van kunstenaar Henk Schut die dan al twintig jaar op dat terrein atelier voert. Op ongeregelde tijdstippen slaat een hamer tegen een stemvork, die is verbonden met een onderliggende klankkast. Stemvork en bovenzijde van de klankkast (3 × 3 meter) brengen na de hamerslag de trillingen als geluid de omgeving in. Onder water worden diezelfde trillingen omgezet in geluiden die via buizen naar vier hoorns worden gebracht die ze op zich ook in de omgeving brengen. De gehele installatie is dan weer geplaatst in een soort bassin. Water erin en wanden eromheen brengen veranderingen in het geluid teweeg, voordat die een oor bereiken. De kunstenaar was naar eigen zeggen jaren bezig om de juiste verhoudingen te krijgen om uiteindelijk trillingen van 54 hertz de lucht in te kunnen slingeren (een frequentie die volgens de kunstenaar direct wordt opgepakt door mensen). Zelfs de Klokkengieterij Eijsbouts moest eraan te pas komen om alle verhoudingen juist te krijgen. Schut probeert met zijn beeld de mensen die langs trekken bewust te laten worden van omgevingsgeluiden al dan komend van het terrein of het IJ. Daarbij constateerde hij dat hij juist geprikkeld wordt doordat hij in perioden van stilte dan extra alert wordt van de omgeving. Hij beschouwt het daarom niet puur als een geluidsinstallatie, maar ook als een beeldend werk. De kunstenaar liet zich inspireren door zijn eigen geschiedenis. Hij stond ooit als acteur op het podium, waarbij hij zijn rol steeds moest afstemmen (tunen) met regisseur en publiek. Een tweede inspiratiebron vormden de graafwerkzaamheden in en om bovengenoemd terrein waarbij allerlei in de grond weggewerkte bedrijven ineens boven de grond kwamen te liggen. Een derde inspiratie werd gevormd door een vele bouwwerkzaamheden in de buurt van het terrein, waarbij de kunstenaar waarnam dat de mens het gevoel met die omgeving kwijt raakte. De benodigde gelden werden bijeengebracht door de NDSM-Werf, Mondriaan Fonds en Amsterdamse Fonds voor de Kunst en Artery. Het kunstwerk maakt geluid tussen 9:30 en 19:00. Schut maakte eerder The Van Gogh mile, een kilometers lange kabel tussen het Van Gogh Museum en Hermitage Amsterdam.