Westzaanstraat

Vaarwel is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West, Spaarndammerbuurt. In het beeld van Godelieve Smulders wordt aan twee historische gebeurtenissen gerefereerd. Het eerste verwijst naar de tijd dat deze wijk nog helemaal niet was gebouwd. Rond 1890 werd aan de zuidelijke rand van de wijk gewerkt aan de bouw van de Maria Magdalenakerk van Pierre Cuypers. De bij die kerk behorende begraafplaats strekte zich uit vanaf de kerk tot het Westerkanaal. Dat was kennelijk niet goed genoeg ingepland want al vanaf 1907 (doorgaand tot 1924) werden delen van de begraafplaats geruimd ten behoeve van woningbouw aan de Spaarndammerstraat en Westzaanstraat. In 1956 verdween het laatste graf; de kerk hield het niet veel langer vol; ze werd in 1967/1968 gesloopt (restanten zijn nog te vinden in het Domela Nieuwenhuisplantsoen). Een tweede basis vormt een in de Westzaanstraat neergestorte Amerikaanse bommenwerper op 22 maart 1944. Op Westzaanstraat 61 is er een plaquette van deze gebeurtenis te zien. Het beeld annex monument bestaat uit een uit diverse segmenten opgebouwde granieten zuil. De segmenten omschreef de kunstenares als kralen, symbool voor leven (ontstaan, groeien en wegvliegen). De laatste kraal van brons met bladgoud vormt het vliegtuig met daarop een persoon, die al zwaaiend afscheid neemt. Aan de onderzijde van de vleugels is te lezen Wij Ook. Het beeld staat aan de westrand van het Westzaanplantsoen aan de Westzaanstraat.

De Plaquette Westzaanstraat is een oorlogsmonument(je) in Amsterdam-West. De plaquette is te vinden op huisnummer 71 van de Westzaanstraat in de Spaarndammerbuurt. De plaquette refereert aan 22 maart 1944. Een Amerikaanse bommenwerper van het type Boeing B-17-G stort neer op de Sint Alfonsusschool, die hier stond op huisnummers 61-63. De bommenwerper kwam terug van een missie van het bombarderen van Berlijn, maar raakte beschadigd door Duits afweergeschut, ook in Amsterdam nog. De tienkoppige bemanning wist zich gedurende de neergaande lijn middels parachutes te redden maar werden wel opgepakt; het vliegtuig stort neer op de school die gevestigd is op nummer 61-63. Er overlijden drie personen en er raken vijf gewond, ook een muilezel sneuvelt als gevolg van rondvliegende vliegtuigonderdelen en brandende brandstof. Daaronder waren geen schoolgaande kinderen; het vliegtuig stort neer op de vrije woensdagmiddag, andere kinderen hadden vrij gekregen vanwege een zieke schoolmeester. Ter herinnering aan het voorval werd op 23 september 2006 een plaquette onthuld, bestaande uit een tekst begeleid door een aantal foto’s. De foto werd onthuld door John Edward Taylor, een van de bemanningsleden. De school was al omgebouwd tot buurthuis toen het begin jaren tachtig gesloopt werd en vervangen werd door woningen. Om de hoek stond toen al het beeld Vaarwel van Godelieve Smulders dat ook naar deze tragedie verwijst.

Het Westzaanplantsoen is een plantsoen in Amsterdam-West. Het stadsparkje ligt ten noordwesten van de kruising Westzaanstraat en Houtmankade en heeft uitlopers tot aan de Van Noordtgracht. Daar waar de Westzaanstraat haar naam kreeg in 1908 en de Van Noordgracht/kade al in 1878 bleef het plantsoen officieel naamloos, maar buurtbewoners noemden het steevast Westzaanplantsoen. Dat leverde problemen op indien nooddiensten snel ter plekke moesten zijn. Daarom werd in 2018 het traject in gang gezet om de naam officieel te maken, hetgeen per raadsbesluit van 5 februari 2019 gebeurde. Het plantsoen kent geen huisnummers, alhoewel het plantsoen rondom een kinderdagverblijf ligt, maar die heeft van oudsher een nummer aan de Houtmankade 60. Aan de zuidkant van de plein staat een woonblok aan de Westzaanstraat en Houtmankade dat in de Amsterdamse Schoolstijl is ontworpen door Ferdinand Jantzen. Aan de westzijde van het plantsoen aan de Westzaanstraat staat het beeld Vaarwel van Godelieve Smulders.

Teken is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West. Egidius Knops ontwierp dit abstract roestvast stalen beeld in 1984/1985 in het kader van een structuurplan voor de buurt rondom het Westerpark. Het werd vervolgens geplaatst aan de Zaanstraat/Polanenstraat nabij de Zaandijkspoorbrug. Bij een herinrichting van dit deel van de Spaarndammerbuurt waarbij de Jan Wolkerstuin ingepland werd, kwam het beeld in de verdrukking en werd daarom in 2010 verplaatst naar de Spaarndammerstraat nabij de Spaarndammerspoorbrug. Het kreeg daar een vergelijkbare positionering ten opzichte van de spoorbrug. Het kunstwerk bestaat uit twee zuilen (naamgever van de subtitel), waarvan de grote pal verticaal en een kleinere uit het lood staat. Deze zuilen zijn onderling verbonden door een witte band, waarbij het erop lijkt dat de grote de kleinere ondersteunt. De zuilen zijn geribbeld, de diagonale zuil is geheel grijs; de verticale heeft voorts blauwe en gele banden.

De Van Noordtgracht is een gracht in het stadsdeel West in Amsterdam. De naam werd vastgesteld bij raadsbesluit van 20 november 1878. De gracht is vernoemd naar Olivier van Noort (1558-1627), een ontdekkingsreiziger, die als eerste Nederlander van 1598 tot 1601 via straat Magelhaens rond de wereld voer.

De Robiënnabrug (brug 1910) is een vaste brug in Amsterdam-West. De voetbrug werd gelijktijdig met de bruggen 1908 en 1909 gebouwd. Brug 1910 kwam te liggen over de Van Noordtgracht. Deze gracht heeft op beide oevers straten met de naam Van Noordtkade, maar die reiken niet zover westwaarts. De brug 1910 ligt tussen de Henk Curièrekade en de Martin Vlaarkade. De bruggen maakten deel uit van de herontwikkeling van dit gebied na de sloop van de Wester Suikerraffinaderij aan de Van Noordtgracht in 1984. In het najaar van 1984 en voorjaar van 1985 werd er gewerkt aan de bruggen. Het ontwerp van alle drie de bruggen is afkomstig van Dirk Sterenberg, als zelfstandig architect werkend vanuit Hoorn (Noord-Holland) maar wel in opdracht van de Dienst der Publieke Werken, waarvoor hij eerst nog in vaste dienst werkte. Van Sterenberg liggen meer dan 173 bruggen in Amsterdam (gegevens 2008), maar van hem is ook al een aantal bruggen gesloopt of vervangen, zoals eerder genoemde brug 1909. De brug wordt gedragen door een betonnen paalfundering met daarop betonnen landhoofden, borstweringen en brugpijlers. De overspanning is van hout met houten leuningen. De brug ging naamloos door het leven, totdat een buurtbewoner een verzoek bij de gemeente Amsterdam indiende om de brug te vernoemen naar het meisje Robiënna die in mei 2009 thuis aan de Nova Zemblastraat vermoord werd door een ex-vriend van haar moeder. De buurtbewoner Ad van Deventer, baas van De Toverboot waar Robiënna wel speelde, had daarvoor het meisje vaak over de brug zien lopen. De brug, al eerder een condoleanceplaats en startplek van een stille tocht, werd door de vernoeming op 27 mei 2010 een symbool tegen zinloos geweld. Anders dan andere naamborden op Amsterdamse bruggen in strakke letters in of op metaal, werd hier gekozen voor een vrolijker motief op hout. Op de zuidoostelijke brugvleugel staat een toekomstboom ter nagedachtenis aan Wil van Deventer, de overleden vrouw van bovenstaande initiatiefnemer en zelf initiator van een buurtcomité ten tijde van de sanering.

De Van Noordtkade is een straat in Amsterdam-West, Zeeheldenbuurt.

De Spaarndammerspoorbrug (brug 1S) is een spoorbrug in Amsterdam-West, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De brug ligt in het traject Station Amsterdam Centraal – Station Amsterdam Sloterdijk. Er was een in de ogen van de omwonenden nauwe en onveilige doorgang onder het spoor tussen het Westerpark en Spaarndammerstraat met haar Maria Magdalenakerk. Toen het spoor beginjaren twintig ter plaatse verdubbeld moest worden, greep de gemeente Amsterdam dit aan om een bredere verbinding tussen die twee delen van de stad aan te laten brengen. Dat ging niet in vloeiende lijn; de aanbesteding door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij vond al plaats in april 1920, maar in de daarop volgende zomer werd er gestaakt. Er werd gebouwd naar een ontwerp van Arend Jan Westerman van de Dienst der Publieke Werken. Omdat het treinverkeer niet gehinderd mocht worden, werd eerst een houten noodbrug geplaatst. Vervolgens werd een zestien meter brede doorgang gemaakt van 4,20 meter hoogte. Het gevaarte werd ondersteund door 760 houten heipalen. Bij deze werkzaamheden stuitten de bouwvakkers op zwaar metselwerk; de restanten van een muur tussen de Spaarndammerzeedijk en Westerbeer. Men dacht dat deze al verwijderd zouden zijn bij de bouw van Station Amsterdam Willemspoort, hetgeen niet geheel het geval bleek. Een bijkomend voordeel was dat de Spaarndammerbuurt, dan nog wat afgelegen, een betere verbinding met Amsterdam kreeg, al moest de Mirakelbrug nog wel voor het verkeer vernieuwd en omgelegd worden. Toen die gereed was kon ook tramlijn 5 onder de spoorbrug door. De spoorbrug vormt sindsdien de schakel tussen het Nassauplein en Westerpark aan de zuidkant en de Spaarndammerstraat en bijbehorende buurt aan de noordkant. De brug van Westerman werd in de jaren negentig aangevuld met een nieuw deel aan de zuidzijde, benodigd vanwege een verdubbeling van het spoor hier. Dat deel is te herkennen aan de drie betonnen brugpijlers en betonnen brugliggers. Ondanks dat er dus sinds 1922 een directe verbinding was tussen de Staatsliedenbuurt en de Spaarndammerbuurt bleef volgens die buurten de spoorwegen op dijk een barrière tussen beide buurten. In 2010/2011 werd daarom aan de zuidkant van de overspanning in grote letters, ontworpen door Janno Hahn, nogmaals benadrukt dat aan de andere kant van het viaduct de Spaarndammerbuurt ligt. De typografie is daarbij geïnspireerd op de stijl Amsterdamse School, waarin de oorspronkelijke spoorbrug is gebouwd. De spoorbrug wordt vanaf het begin opgesierd door vier beeldhouwwerken van Hildo Krop. Zij beelden twee-aan-twee Overvloed (mensen, fruit en Pan) en Verkeer (arbeiders met slangen) uit. Krop en Westerman werkten vaker samen, zie ook het beeldhouwwerk aan de Vierde Ambachtsschool in Amsterdam-West.

De Parochiekerk van de Heilige Maria Magdalena in Amsterdam was een kerkgebouw ontworpen door P.J.H. Cuypers. De bouw startte in 1889; op 17 april 1891 werd de kerk opengesteld. De kerk in de Spaarndammerstraat had Maria Magdalena als patroon.

Het Domela Nieuwenhuisplantsoen is een klein plantsoen in de vorm van een driehoek in de Spaarndammerbuurt in Amsterdam-West.

Looplijnen is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West, Spaarndammerbuurt. Het kunstwerk ligt in de vloer van het Domela Nieuwenhuisplantsoen. Deze vloer droeg vanaf 1891 tot 1967 de Maria Magdalenakerk, waarvan de restanten nog hier en daar zichtbaar zijn in het plantsoen. Bij een opknapbeurt van het plein werd ze opnieuw betegeld. Een deel van dat tegelwerk bestond uit natuurstenen tegels en looplijnen, ontworpen door Elspeth Pikaar. De lijnen verwijzen niet alleen naar de ribben van de gewelven van de voormalige kerk, maar ook van de loopbewegingen die in de kerk zouden hebben plaatsgevonden en in het plantsoen nog gaan plaatsvinden. De kruispunten worden gevormd door de eerder genoemde tegels. De tegels zijn versierd met motieven, die aangedragen werden tijdens workshops met buurtbewoners, die ook aangekaart hadden dat het plantsoen aan renovatie toe was. Het geheel bestaat uit Belgisch hardsteen, bakstenen klinkers en betontegels.

Martin Vlaarkade is een straat in Amsterdam-West (Oud-West).