Nassaukerk

De Staatsliedenbrug (brug 139) is een vaste brug in Amsterdam Oud-West. De brug vormt de verbinding tussen de Van Limburg Stirumstraat en de Tweede Nassaustraat. Ze overspant daarbij de Kostverlorenvaart met haar kades De Wittenkade. Het grootste deel van Kostverlorenvaart maakt deel uit van de Staande Mastroute door Amsterdam-West, maar net dit gedeelte niet, zodat volstaan kon worden met een vaste brug. In 1897/1898 kwam hier een brug om de beide De Wittenkades met elkaar de verbinden en een doorreis mogelijk te maken vanuit de Staatsliedenbuurt naar de Marnixstraat. De brug moest in 1909 verstevigd worden in verband met toenemend verkeer. In 1930 was de brug weer aan vervanging toe en werd de Dienst der Publieke Werken gevraagd voor een nieuwe brug. Bruggenarchitect Piet Kramer was er toen werkzaam. Er zijn tekenen dat de brug van hem is, maar zijn handtekening ontbreekt op het ontwerp; het is afkomstig van “het bureau”. De hand van Kramer is terug te vinden in de stijl van de Amsterdamse School, de afwisseling bak- en natuursteen (er is hier opvallend veel natuursteen gebruikt), de lettervoering van anno 1931, natuurstenen kolommen aan het eind van de brug en de siersmeedijzeren balustraden. Meest opvallend aan de brug zijn de scheepsvormige basis van de pijler in het midden en de daarop rustende lantaarns. Over de verkeersbrug rijdt sinds 22 juli 2018 tramlijn 5. De brug dankt haar naam aan de wijk waar zij naar toevoert, de Staatsliedenbuurt.

De Jacob Catskade in Amsterdam-West bestaat uit de bebouwde kaden ter weerszijden van de waterweg de ’Kattensloot’ en loopt vanaf de Kattenslootbrug bij de Nassaukade in zuidwestelijke richting tot aan de Van der Palmkade in de Staatsliedenbuurt. De Jacob Catskade (voorheen de 'Beltweg') is vernoemd naar Jacob Cats (1577-1660), een Nederlands dichter, jurist en politicus. De Kattensloot is een deel van de Staande Mastroute en in de periode tussen 15 april tot 15 oktober een schakel in de route van het Amsterdams nachtkonvooi. De voormalig R.K. Kerk 'Onze Lieve Vrouwe van Lourdes' aan de Jacob Catskade 11-13 is in gebruik van de Portugeessprekende parochie 'Nossa Senhora de Fátima'.

Brug 1902 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-West. De houten voetgangersbrug (met trappen aan beide zijden) is gelegen over het rustige en eigenlijk buitengebruik zijnde deel van de Kostverlorenvaart (dit deel valt buiten de Staande Mastroute), hier ongeveer 25 meter breed. Ze verbindt de beide stukken De Wittenkade met elkaar ter hoogte van de Eerste Nassaustraat en Van der Duijnstraat. Ze ligt tussen brug 347 en Staatsliedenbrug (brug 139) in; dat zijn drukke verkeersbruggen. Anders dan de genoemde bruggen is deze brug vrij nieuw. Ze werd opgebouwd rond 1983, toen de woonwijken in dit gebied grootscheeps werden gesaneerd, renovatie en sloop/nieuwbouw. Deze vaste brug is ontworpen door Dirk Sterenberg, destijds als zelfstandig architect werkend voor de Dienst der Publieke Werken (PW). De brug, hij zou er meer dan 170 ontwerpen, staat op een stalen fundering met daarop betonnen jukken in de vorm van poorten. De overspanning is opgehangen aan metalen liggers. Daaraan zijn gekoppeld het houten loopdek en de houten leuningen. De trappen naar de brug toe geven hetzelfde beeld; op de trappen zijn dubbele rijwielgleuven aangebracht, die ook gebruikt kunnen worden voor kinderwagens. Op de jukken van de brug staan twee lantaarnpalen naar ontwerp van Friso Kramer, zoon van Sterenbergs voorganger bij PW Piet Kramer. De palen staan diagonaal verdeeld over de brug. De brug is in november 2019 gereinigd van aanslag.

De Blauwe poort is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West. Na een grondige sanering in de buurt rondom de Van Beuningenstraat in de Staatsliedenbuurt, werd een deel van de straten autoluw gemaakt. Dit hield onder andere in dat een kruising tussen de Van Beuningenstraat, de Van Boetzelaerstraat en de Fannius Scholtenstraat deels haar functie verloor. Het punt waarop de Van Beuningestraat en Van Boetzelaerstraat samenkwamen was ooit een driehoekig plein waar twee stratenpatronen elkaar ontmoetten. Het noordelijke deel loopt daarbij enigszins parallel aan de Haarlemmertrekvaart; het zuidelijke aan de Kostverlorenvaart. In de loop der jaren werden delen van het plein afgesnoept ter faveure van de hier opgroeiende jeugd. Door Aldo van Eyck werd het pleintje bebouwd met onder andere duikelrekken, een iglo/klimkoepel en een tweetal stellingen van betonnen heipalen. Tijdens genoemde renovatie verdween ook de verbinding met de Fannius Scholtenstraat en de gemeente Amsterdam verzocht kunstenares Dicky Brand de plek op te fleuren middels een markant kunstwerk. Zij kwam met een reusachtige blauwe poort, die zijzelf Mariaboog noemde en de gemeente Staatsliedenpoort. Echter bij buurtbewoners werd het de Blauwe poort. Plaatsing van de boog stuitte op verzet van de Dienst Water en Riolering omdat er een rioleringsbuis op de beoogde plek lag, die altijd bereikbaar moest zijn. De boog kreeg daarom een gespleten fundering onder elke staander een. Het object is van gelakt verzinkt staal en beton. Bij die herindeling ging een deel van de speelobjecten van Van Eyck verloren, maar de iglo/klimkoepel bleef staan. In 2004 moest de ruimte opnieuw ingedeeld worden. Aan de noordzijde van de punt was nieuwbouw gepleegd; de ruimte rondom de blauwe poort werd daarbij krapper.

Het Van Hogendorpplein is een plein in Amsterdam-West, Westerpark.

De Kattenslootbrug (brug 155) is een basculebrug in Amsterdam-West.

Het Van Limburg Stirumplein is een plein in Amsterdam-West. Het plein ligt in de Staatsliedenbuurt, tussen de Van Limburg Stirumstraat en de Van der Hoopstraat. Ook de Bentinckstraat kruist het plein. Het plein kreeg zijn naam in 1886 en werd vernoemd naar Leopold van Limburg Stirum (1758-1840), kapitein van het Staatse leger. Hij nam in 1813 met Van Hogendorp en Van der Duyn van Maasdam het voorlopig bewind op zich en bereidde de komst voor van Koning Willem I. Sinds mei 1987 zouden er op dit plein een aantal Mariaverschijningen hebben plaatsgehad en werden er op de plek eerst een tegel en vervolgens een klein monument geplaatst. In 1994 bleek het bij deze devotie om een 'hoax' te gaan. Ter gelegenheid van de herinrichting van het plein realiseerde Frank Halmans in 1997 in opdracht van Stadsdeel West een wachthuisje voor de tram. Daarnaast ontwierp hij, als verwijzing naar het roerige actieverleden van de buurt, een spreekstoel bij de reeds lang bestaande iconische peperbus reclamezuil.

Abri en peperbus is een kunstwerk in Amsterdam Oud-West. Het kunstwerk is opgesteld op het Van Limburg Stirumplein in de Staatsliedenbuurt. Het kunstwerk van de hand van Frank Halmans bestaat uit twee onderdelen, een tramhokje en een peperbus. Het kunstobject in de vorm van twee gebruiksobjecten kwam na een opdracht van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst en Stadsdeel Westerpark. Diezelfde twee instellingen lagen in die periode met elkaar overhoop vanwege de plaatsing van de Drie figuren op straat van Peter Erftemeijer, dat volgens de eerste niet in het straatbeeld past en volgens de tweede wel. Het kunstwerk kwam na een uitgebreide renovatie- en saneringsgolf door de Staatsliedenbuurt heen. De twee kunstwerken worden van elkaar geschieden door een goot waarin de tramrails liggen van de tramlijn die hier halte heeft, de goot doorsnijdt het plein. Auto’s volgen een rotonderoute.

Aan de zoom van het Eerste Marnixplantsoen, Amsterdam-Centrum staat een titelloos artistiek kunstwerk. Het werk stamt uit 1988 en is van Sigurður Guðmundsson. Het werk is opgebouwd uit steen, glas en brons; dat laatste als omraming van het glas. Het kreeg in de loop der jaren de titel Bolwerk, wellicht omdat het sinds 1998 op de plaats staat van het Bolwerk Haarlem dan wel Molen De Palm, dat hier tot midden 19e eeuw stond. Een plaquette uit de serie Bolwerkenroute in de onmiddellijke nabijheid herinnert eraan. Rijksakademie op de kaart nam die titel Bolwerk over en gaf als omschrijving: Een aan oud stadsbolwerk herinnerend werk in glas en steen. Kunstwacht Amsterdam omschreef het als: Twee puntige rechthoeken waarvan een liggend. Daartussen een kwart bronzen wagenwiel met draadglas. Het beeld stond vanaf 1988 tot 1998 op het Professor Tulpplein, alwaar Molen de Bul stond op het Oosterblokhuis; daarna in genoemd plantsoen. Verspreid in het plantsoen liggen enkele metalen kogels, waarvan onduidelijk is of ze tot het kunstwerk behoren.

De Rotterdammerbrug (brug 150) is een vaste brug op de grens van Amsterdam-Centrum en Amsterdam Oud-West. De brug overspant de Singelgracht tussen de Marnixstraat en de Nassaukade. Aan de oostzijde komt de brug uit in het Eerste Marnixplantsoen, aangelegd op het voormalige Bolwerk Haarlem, een van de 17e-eeuwse Amsterdamse bastions. De eerste brug was een boogbrug, afkomstig uit Rotterdam. Deze brug had jarenlang dienst gedaan als brug over de Koningshaven in Rotterdam. Zij werd in 1874 ontworpen door Christiaan Bonifacius van der Tak, directeur van de Rotterdamse Gemeentewerken, een gemeente instantie vergelijkbaar met de Amsterdamse Publieke Werken. In 1878 werd deze brug te koop aangeboden en de gemeente Amsterdam diende zich als koper aan. De prijs bedroeg om en nabij de 1500 gulden, waarbij nog 4000 gulden aan transportkosten opgeteld moest worden. In 1880 werd de brug overgebracht naar Amsterdam. Amsterdam had op drie plaatsen met spoed een brug nodig, twee over het Lozingskanaal (nabij het abattoir en naast de spoorbrug) en hier aan de Nassaukade, de brug kwam dus daar terecht. Deze brug werd anders dan de Utrechtsebrug, Leidsebrug en Schellingwouderbrug niet vernoemd naar de plaats van zij heen leidt, maar de plaats waar zij vandaan kwam. De brug hing (te) laag over het water en dat leidde er in december 1949 toe dat de brug werd ontkoppeld en teruggevaren naar Rotterdam. Er kwam een nieuwe brug, maar ook dit was een tweedehandsje. De geplaatste brug had eerder dienst gedaan als brug 188 in de Hemweg. Daar werd in 1931 een parallelliggerbrug overbodig door de aanleg van de Minervahaven en de daaruit voortvloeiende verplaatsing van de Hemweg. In 1931 verscheen ook het "Voorlopig schema van verkeersverbeteringen in de binnenstad", een langdurig project in de Amsterdamse binnenstad om de verkeersstromen in de hand te houden. Zo kwam er in 1975 hier alweer een nieuwe brug. Deze was inderdaad nieuw en was ontworpen door Dirk Sterenberg, bruggenarchitect van de Publieke Werken Amsterdam. De betonnen brug met drie doorvaarten werd vergezeld van balustrades van de hand van Herman van der Heide. Opvallende kenmerken aan de brug zijn de balusters en pijlers, die doen denken aan de Amsterdamse Schoolstijl van de voorganger van Sterenberg, Piet Kramer. Ook het zitje nabij de brug wijst op Kramers invloed. Men schatte (vanuit 1931) in dat er veel verkeer zou komen, dus er kwam een brede brug, een beetje de handtekening van Sterenberg. Het verkeersinzicht wijzigde echter vlak daarna, waarna de brug als het ware droog kwam te staan. In de 21e eeuw werd alleen nog voet- en fietsverkeer toegestaan. De brug is daarna nog een keer flink gerenoveerd. De brug gaat aan de noordwestzijde door middel van een keerwand over in de Kattenslootbrug.

Station d'Eenhonderd Roe is samen met het toenmalige station van Haarlem het eerste treinstation van Nederland, maar beide zijn allang verdwenen. Het station was vernoemd naar de uitspanning "Herberg d'Eenhonderd Roe" die lag aan de zuidzijde van de Haarlemmertrekvaart net buiten Amsterdam in de gemeente Sloten, op een afstand van honderd roeden (bijna vierhonderd meter) ten westen van de Haarlemmerpoort. De uitspanning was met een houten brug over de Haarlemmertrekvaart verbonden met het station. Op 20 september 1839 vertrok er de eerste Nederlandse trein, via Halfweg naar Haarlem, getrokken door twee locomotieven: de Arend en de Snelheid. Nadat de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM) overeenstemming met de stad Amsterdam had bereikt, kon in 1842 het definitieve vertrekpunt in gebruik worden genomen, het aan de overkant van de Buitensingelgracht gelegen station Willemspoort. Dit station lag tegenover de in 1840 gebouwde Willemspoort, de tegenwoordige Haarlemmerpoort, en maakte d'Eenhonderd Roe overbodig. Op initiatief van reizigersvereniging Rover werd op 20 september 2009, 170 jaar na het vertrek van de eerste trein, een plaquette onthuld op de stationslocatie. Deze bevindt zich op het terrein van de Westergasfabriek, ter hoogte van Polonceaukade 13.

Polaris is een artistiek kunstwerk in Amsterdam Oud-West. Kunstenares Wendela Gevers Deynoot maakte dit werk van roestvast staal rond 1987. Polaris verwees hier naar twee de twee verschillende werelden die elkaar ontmoeten. Aan de zuidkant van het beeld is er de dichtbevolkte Staatsliedenbuurt met nauwe straten. Aan de noordzijde ligt het landelijke en ruimtelijke Westerpark. Ook vond zij een tegenstelling in de onderlinge buurtbewoners. Het beeld bestaat uit een soort pijl-en-boogconstructie. Een blauw object zou met gespannen draad via de gele boog vanuit de woonwijk naar het park geschoten kunnen worden; de kleuren blauw en geel vormen groen. Het beeld werd in 2010 naar de overzijde van de Van Beuningenstraat geplaatst. Ze stond daar eerst in een speelveld, maar toen dat opnieuw ingericht werd, kwam ze te staan op de kruising van genoemde straat en de ventweg van de Haarlemmerweg. Tegelijkertijd werd de “pijl” gericht op haar naamgever de ster Polaris.