Planciusbuurt

De Planciusspoorbrug is een spoorviaduct in Amsterdam-Centrum in Nederland. De brug overspant de noordzuid lopende Planciusstraat, haar directe naamgever, beide zijn vernoemd naar Petrus Plancius. Tot november 2017 stond de brug bekend als S6 en S7 (spoorbrug 6 en 7). In die maand ver/hernoemde de gemeente Amsterdam alle spoorbruggen in de stad voor opname in het Basisregistraties Adressen en Gebouwen. Het viaduct ligt in de drie spoorlijnen tussen de stations Amsterdam Centraal Station en Station Amsterdam Sloterdijk, de lijnen: Amsterdam - Haarlem; Amsterdam - Zaandam; Amsterdam Centraal - Schiphol.

De Houtmanspoorbrug, in de volksmond Singelgrachtbrug is een stelsel van ophaalbruggen in Amsterdam-Centrum, rand Spaarndammerbuurt. De brug overspant het Westerkanaal met haar westelijke kade, de Houtmankade. Tot november 2017 stond de brug bekend als S4 (spoorbrug 4) dan wel Singelgrachtbrug. Het Westerkanaal ligt namelijk in het verlengde van de Singelgracht. In die maand ver/hernoemde de gemeente Amsterdam alle spoorbruggen in de stad voor opname in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen. De brug ligt in de drie spoorlijnen tussen de stations Amsterdam Centraal Station en Station Amsterdam Sloterdijk, de lijnen: Amsterdam - Haarlem; Amsterdam - Zaandam; Amsterdam Centraal - Schiphol.

De Wubboboom is een levend gedenkteken annex monument, staande op het Haarlemmerplein in Amsterdam-Centrum. Vrijwel direct na het overlijden van natuurkundige Wubbo Ockels (18 mei 2014) kwam binnen de gemeenteraad Amsterdam het idee van de grond voor hem een levend monument op te richten. Tijdens een herdenkingsdienst in de Westerkerk maakte wethouder Maarten van Poelgeest bekend dat er ter ere van Ockels een iep zou worden geplant. De boom moest zo geplant worden zodat hij geen schade kon toebrengen aan bestrating en leidingen in de grond. De boom zou geplant worden in een hoek van het Haarlemmerplein. De iep van het ras Ulmus 'Sapporo Autumn Gold' is een kruising van de Japanse iep (Ulmus japonica) met Ulmus pumila, die vanwege haar afwijkende bladkleur opvalt ten opzichte van andere bomen op het plein. Er werd een constructie bedacht die de boom stormbestendig zou moeten maken. Bomen van dit iepenras zouden wel 500 jaar oud kunnen worden, staande voor de duurzaamheid waar Ockels zijn laatste jaren voor streed. De boom werd begon november 2014 "onthuld". De boom wordt omringd door straatmeubilair met zitbanken, waarop vier plaquettes zijn aangebracht. Ook deze banken volgen de duurzaamheid. Ze worden gedragen door cortenstaal en zijn bekleed met FSC-gecertificeerd hout. Twee plaquettes duiden Ockels als persoon en twee laten twee bekende uitspraken van de astronaut zien: Optimisme is een verantwoordelijkheid We zijn allemaal astronaut van Ruimteschip Aarde Ockels volgde hiermee Hella S. Haasse, die al tijdens haar leven een boom naar haar vernoemd kreeg in het Vondelpark.

De Haarlemmerpoort aan het Haarlemmerplein in Amsterdam heet officieel Willemspoort maar wordt in de stad nooit zo genoemd. Het is in feite de vijfde poort aan de kant van Haarlem die voorkomt in de geschiedenis van Amsterdam. De eerdere poorten maakten deel uit van de vestingwerken van Amsterdam. Bij elke stadsuitbreiding schoof de stadspoort een stukje op naar het westen, richting Haarlem.

Standbeeld voor Jacob van Lennep is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het standbeeld voor Jacob van Lennep kwam er op initiatief van Marita Mathijsen, die Jacob van Lennep niet wilde herdenken als schrijver en rijksadvocaat, maar als initiator van drinkwater in Amsterdam. Eigenlijk was hij niet degene die het project opstartte, maar zijn vrouw Henriette (Henrietta Sophia Wilhelmina Röell, 1792-1870). Die wilde het verse en schone drinkwater uit de Noord-Hollandse duinen dat ze in hun buitenplaats Huis te Manpad nabij Heemstede (Noord-Holland) dronken ook wel drinken wanneer ze in Amsterdam was. Tot dan toe werd het drinkwater vanuit de Vechtstreek geïmporteerd, maar het was (te) duur. Arme Amsterdammers waren veroordeeld tot grachtenwater of de regenton. Van Lennep raakte daartoe bevriend met ingenieur Christiaan Vaillant , die al jaren met een dergelijk plan rondliep. Ook werd nog een Brits ingenieur ingeschakeld, maar het mocht niet baten. Amsterdam zag er niet is in en ook bewoners van het voorgesteld brongebied vonden het niets. Zij brachten zelfs een brochure uit: Bedenkingen van eenige bewoners der duinen, over de physieke of financiële mogelijkheid van eene waterleiding uit dezelve tot en in Amsterdam. Van Lennep liet zich niet afwimpelen en wist met Brits kapitaal de waterleiding toch te realiseren en begon de Amsterdamsche Duinwater-Maatschappij. Daarbij was steun van familie, die diverse gebouwen en terreinen daar in bezit had, onontbeerlijk. Vader David Jacob van Lennep stelde Mariënduin beschikbaar; zus Antje van Lennep liet door doorbraak op Leijduin toe en neef Johan Frederik van Lennep schonk het terrein Groot Bentveld. Kroonprins Willem kwam op 11 november 1851 naar het duinengebied om een spade in de grond te zetten. In 1853 bereikte het eerste duinwater Amsterdam. De leiding kwam Amsterdam binnen bij de Willemspoort, bij Amsterdammers beter bekend onder Haarlemmerpoort. Het verhaal gaat dat Van Lennep de start daar wilde om de mensen uit de rijke Grachtengordel dwars te zitten, maar eerlijkheidshalve moet genoteerd is dat als men vanuit het duinengebied of Haarlem naar die grachtengordel wil komen, men eerst langs die Haarlemmerpoort moet. De Amsterdamsche Duinwater-Maatschappij werd in 1896 door de voorloper van het Gemeentelijk Waterbedrijf, die op haar beurt opging in Waternet. Marita Mathijsen mocht in 2003 bij het 150-jarig bestaan een lezing geven en opperde dat Jacob van Lennep een standbeeld verdiende vanwege het gezinsinitiatief. Samen met de gemeente Amsterdam (burgemeester Job Cohen) en het Waterleidingbedrijf (directrice Caroline van der Wiel) kreeg ze een comité van de grond die eraan zou werken. Uit de ontwerpwedstrijd kwam kunstenares Lia van Vugt als winnaar uit de bus. Daarna volgde gemeentelijke procedures, inspraakavonden en protesten. Het proces kwam in een stroomversnelling dankzij de televisieserie De ijzeren eeuw van onder andere Hans Goedkoop, waarbij als grap een nep-monument werd geplaatst. Drie jaar na het 150-jarig bestaan was er dan eindelijk het echte monument. Bij de onthulling door Job Cohen gaf Mathijssen de toespraak. Van Vugt kwam met een beeld van een staande Van Lennep dat voor de helft bestaat uit roestvast staal (staande voor het water uit de Vechtstreek) en een in cortenstaal (staande voor het grachtenwater) uitgesneden silhouet. Door de lucht kijk je op het wateroppervlak. Het spiegelende glas staat voor helder drinkwater. Het werd geplaatst nabij het eerste watertappunt op het Haarlemmerplein. Op de sokkel zijn drie plaquettes gemonteerd. Centraal geplaatst is het korte levensverhaal. Aan de zijkant bevinden zich Mengelpoëzie III en IV.

De Fontein Haarlemmerplein is een fontein geplaatst in/op het Haarlemmerplein in Amsterdam-Centrum. De fontein werd geplaatst na een nieuwe herinrichting van het plein na een eerdere "opknapbeurt" in de jaren zeventig. Rond 2010 kwam er na jaren nieuwbouw naar ontwerp van architect Dick van Gameren, die daarmee een nieuwe noordrand creëerde. In de jaren zeventig was nog het idee om vanaf de Haarlemmerweg een snelwegverbinding te maken naar de Prins Hendrikkade. Een reliek uit die tijd is bijvoorbeeld de betonnen brug (brug 95). Dat werd losgelaten en zodoende kon er rond 2010 weer gebouwd worden op plekken waar ongezellige parkeerterreinen waren ingericht. De inrichting vond plaats onder supervisie van de gemeente Amsterdam onder woordvoerder Harm Klaas Naaijer. Naar ontwerp van Draken Bozan werd in 2013 aan de noordkant van het plein een fontein geplaatst. Tussen de grijze stoeptegels werden drie stroken van metaal geplaatst waaronder 42 bedriegertjes werden geïnstalleerd. Elk reeks van bedriegertjes heeft een eigen watervoorziening. Het geheel wordt middels computerprogrammatuur aangestuurd, zodat er een golfbeweging bij het spuiten wordt gesymboliseerd. Bij schemering wordt de installatie verlicht, want zij “draait” dagelijks tussen 9 en 23 uur. Op woensdag is de fontein buiten werking; er is dan een dagmarkt. Na dit eerste artistiek kunstwerk kwam een jaar later de Wubboboom. Drazen Bokan leverde in 2023 opnieuw een fontein aan Amsterdam, de Fontein Kolenkit nabij de Opstandingskerk (Kolenkit).

De Westerkanaalschutsluis is een schutsluis in het Westerkanaal, Amsterdam-West. Ze liggen tussen beide Houtmankaden. De originele schutsluis werd vanaf juni 1877 (datum aanbesteding) gebouwd in het toen net gegraven Westerkanaal, dat een doorgaande route vormde tussen de Singelgracht en het IJ. Er kwamen grote schepen binnen, dus het werd een vrij grote schutsluis; de sluiskolk werd 122 meter. In augustus 1878 was de klus grotendeels geklaard. In de loop der jaren werd de schutsluis steeds meer een sta-in-de-weg voor grotere schepen in de route Amsterdam-Rotterdam. In 1959 werd dan ook besloten dat de schutsluis en de onder de Westerkeersluis (brug) liggende Westerkeersluis gereed te maken voor schepen tot 2000 ton. De noordelijke sluisdeuren verhuisden verder naar het noorden tussen de Houtmandwarsstraat en de Zoutkeetsgracht; de sluiskolk werd opgerekt tot 165 meter en er kwamen aan die zijde twee doorvaarten. Vermoedelijk zijn bij die verbouwing zijn ook schuilkelders aangebracht in de vier landhoofden; er zou plaats zijn voor 4 x 100 personen (vier landhoofden). Of deze nog operationeel zijn (laatste controle 1993) is onbekend. De zuidelijke sluisdeuren liggen in een doorvaart en dan al vanaf het begin in het verlengde van de Schiemanstraat, even ten noorden van de spoorbruggen. Het Westerkanaal maakt deel uit van de Staande Mastroute en staat dag en nacht open; slechts in geval van plotselinge stijging van het waterpeil gaat de sluis dicht. Bovendien vormt het kanaal een essentieel onderdeel binnen de waterverversing in Amsterdam.

Het Haarlemmerplein verbindt de Amsterdamse Korte Marnixstraat met de Planciusstraat en grenst aan de Haarlemmerdijk en de Singelgracht in Amsterdam-Centrum. Het plein dateert uit de aanlegperiode van de Grachtengordel.

Onderstation Westerpark is een voormalig onderstation in de Nederlandse stad Amsterdam. Het onderstation aan de Houtmankade 334 werd omstreeks 1915 door de Dienst der Publieke Werken ontworpen in opdracht van de Gemeente-Electriciteitswerken, een voorloper van het Amsterdamse GEB. Een uitbreiding van het station in 1922 is van de hand van Albert Boeken (1891-1951). Het gebouw is niet meer in gebruik als onderstation maar huisvest nu een jongerencentrum met de toepasselijke naam Volta.

De Planciusstraat is een straat in de binnenstad van Amsterdam, stadsdeel Centrum. De straat kreeg zijn naam in 1875 en werd genoemd naar predikant en zeevaartkundige Petrus Plancius (1555-1622). Eerder was dit De Schans aan de Smallepadsgracht. De straat ligt tussen de Westelijke Eilanden en het Westerkanaal en loopt van het Haarlemmerplein nog voor het spoorviaduct tot aan de Zoutkeetsgracht. De Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse te Amsterdam, de eerste woningbouwvereniging van Nederland, bouwde hier haar eerste grote complex met arbeiderswoningen, dat model moest staan voor betere huisvesting van de arbeidersklasse. Het Planciusblok (het eerste blok kwam gereed in 1858) is gebouwd door Pieter Hamer, en is nu een rijksmonument. Licht, lucht en hygiëne waren de idealen bij de zoektocht van de filantropische vereniging naar gezonde en betaalbare huisvesting voor de arbeidersklasse. Tijdens de bouw heette de straat nog het Smallepad, en stond het blok langs het voormalige weelderige Westerplantsoen dat was aangelegd op de voormalige stadswal. Voor de aanleg van het Westerkanaal werd dit plantsoen geheel afgegraven. Sinds 1900 heeft tramlijn 10 zijn eindpunt aan het einde van de Planciusstraat bij de Korte Zoutkeetsgracht. In 1907 werd het kringspoor via Korte Zoutkeetsgracht – Houtmankade – Eerste Breeuwersstraat in gebruik genomen. Tussen 1923 en 1944 had ook lijn 23 hier zijn eindpunt. Lijn 10 werd in 1942 verlegd naar de Van Hallstraat. Van 10 mei 1951 tot 18 september 1967 had lijn 3 hier zijn eindpunt dat toen werd verplaatst naar de Zoutkeetsgracht. In de Planciusstraat bleef het inhaalspoor liggen. Over de Planciusstraat ligt een spoorviaduct. Vroeger vormde dit een smalle en lage doorgang waar de tram maar net doorheen kon. In de jaren zestig werd het viaduct verbreed. In de jaren negentig werd het dubbelspoor vervangen door strengelspoor om zo ruimte voor een vrije trambaan te krijgen.

Haarlemmerplein 23 te Amsterdam is een gebouw aan het Haarlemmerplein in Amsterdam-Centrum.

De Roode Bioscoop is een muziektheater aan het Haarlemmerplein in Amsterdam.