Westerkanaalschutsluis

De Planciusstraat is een straat in de binnenstad van Amsterdam, stadsdeel Centrum. De straat kreeg zijn naam in 1875 en werd genoemd naar predikant en zeevaartkundige Petrus Plancius (1555-1622). Eerder was dit De Schans aan de Smallepadsgracht. De straat ligt tussen de Westelijke Eilanden en het Westerkanaal en loopt van het Haarlemmerplein nog voor het spoorviaduct tot aan de Zoutkeetsgracht. De Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse te Amsterdam, de eerste woningbouwvereniging van Nederland, bouwde hier haar eerste grote complex met arbeiderswoningen, dat model moest staan voor betere huisvesting van de arbeidersklasse. Het Planciusblok (het eerste blok kwam gereed in 1858) is gebouwd door Pieter Hamer, en is nu een rijksmonument. Licht, lucht en hygiëne waren de idealen bij de zoektocht van de filantropische vereniging naar gezonde en betaalbare huisvesting voor de arbeidersklasse. Tijdens de bouw heette de straat nog het Smallepad, en stond het blok langs het voormalige weelderige Westerplantsoen dat was aangelegd op de voormalige stadswal. Voor de aanleg van het Westerkanaal werd dit plantsoen geheel afgegraven. Sinds 1900 heeft tramlijn 10 zijn eindpunt aan het einde van de Planciusstraat bij de Korte Zoutkeetsgracht. In 1907 werd het kringspoor via Korte Zoutkeetsgracht – Houtmankade – Eerste Breeuwersstraat in gebruik genomen. Tussen 1923 en 1944 had ook lijn 23 hier zijn eindpunt. Lijn 10 werd in 1942 verlegd naar de Van Hallstraat. Van 10 mei 1951 tot 18 september 1967 had lijn 3 hier zijn eindpunt dat toen werd verplaatst naar de Zoutkeetsgracht. In de Planciusstraat bleef het inhaalspoor liggen. Over de Planciusstraat ligt een spoorviaduct. Vroeger vormde dit een smalle en lage doorgang waar de tram maar net doorheen kon. In de jaren zestig werd het viaduct verbreed. In de jaren negentig werd het dubbelspoor vervangen door strengelspoor om zo ruimte voor een vrije trambaan te krijgen.

Het Westerkanaal is een kanaal in Amsterdam dat de Singelgracht en de Haarlemmertrekvaart verbindt met het IJ, waarbij de schepen aan de noordzijde van het kanaal eerst de Oude Houthaven moeten doorkruisen. Het kanaal loopt vanaf de Singelgrachtbrug tot aan de Tasmanstraat/Van Diemenstraat. De westelijke kaai wordt onderbroken door de Le Mairegracht en de Van Noordtgracht, de oostelijke kaai door de Zoutkeetsgracht.

Het Westzaanplantsoen is een plantsoen in Amsterdam-West. Het stadsparkje ligt ten noordwesten van de kruising Westzaanstraat en Houtmankade en heeft uitlopers tot aan de Van Noordtgracht. Daar waar de Westzaanstraat haar naam kreeg in 1908 en de Van Noordgracht/kade al in 1878 bleef het plantsoen officieel naamloos, maar buurtbewoners noemden het steevast Westzaanplantsoen. Dat leverde problemen op indien nooddiensten snel ter plekke moesten zijn. Daarom werd in 2018 het traject in gang gezet om de naam officieel te maken, hetgeen per raadsbesluit van 5 februari 2019 gebeurde. Het plantsoen kent geen huisnummers, alhoewel het plantsoen rondom een kinderdagverblijf ligt, maar die heeft van oudsher een nummer aan de Houtmankade 60. Aan de zuidkant van de plein staat een woonblok aan de Westzaanstraat en Houtmankade dat in de Amsterdamse Schoolstijl is ontworpen door Ferdinand Jantzen. Aan de westzijde van het plantsoen aan de Westzaanstraat staat het beeld Vaarwel van Godelieve Smulders.

De Planciusbuurt is een buurt in het centrum van Amsterdam. De buurt ligt in de Gouden Reael, ten westen en ten noorden van het Haarlemmerplein, en wordt begrensd door de Singelgracht, het Westerkanaal, de Korte Zoutkeetsgracht, de Planciusstraat en de Korte Marnixstraat. De Planciusstraat en de Planciusbuurt werden genoemd naar predikant en zeevaartkundige Petrus Plancius (1555-1622). De buurt wordt opgedeeld in Planciusbuurt Zuid en Planciusbuurt Noord door de spoorlijn tussen het Centraal Station en Amsterdam-Sloterdijk. De 19e-eeuwse Haarlemmerpoort aan de Singelgracht bepaalt het beeld van het aangrenzende Haarlemmerplein. De tramlijn 3 rijdt vanaf het Haarlemmerplein naar de Korte Zoutkeetsgracht. Planciusbuurt Zuid (17 346 m², 170 bewoners) en Planciusbuurt Noord (24 120 m², 350 bewoners) behoren qua oppervlakte en bevolking tot de kleinste en dunst bevolkte buurten van Amsterdam.

De Houtmanspoorbrug, in de volksmond Singelgrachtbrug is een stelsel van ophaalbruggen in Amsterdam-Centrum, rand Spaarndammerbuurt. De brug overspant het Westerkanaal met haar westelijke kade, de Houtmankade. Tot november 2017 stond de brug bekend als S4 (spoorbrug 4) dan wel Singelgrachtbrug. Het Westerkanaal ligt namelijk in het verlengde van de Singelgracht. In die maand ver/hernoemde de gemeente Amsterdam alle spoorbruggen in de stad voor opname in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen. De brug ligt in de drie spoorlijnen tussen de stations Amsterdam Centraal Station en Station Amsterdam Sloterdijk, de lijnen: Amsterdam - Haarlem; Amsterdam - Zaandam; Amsterdam Centraal - Schiphol.

De Planciusspoorbrug is een spoorviaduct in Amsterdam-Centrum in Nederland. De brug overspant de noordzuid lopende Planciusstraat, haar directe naamgever, beide zijn vernoemd naar Petrus Plancius. Tot november 2017 stond de brug bekend als S6 en S7 (spoorbrug 6 en 7). In die maand ver/hernoemde de gemeente Amsterdam alle spoorbruggen in de stad voor opname in het Basisregistraties Adressen en Gebouwen. Het viaduct ligt in de drie spoorlijnen tussen de stations Amsterdam Centraal Station en Station Amsterdam Sloterdijk, de lijnen: Amsterdam - Haarlem; Amsterdam - Zaandam; Amsterdam Centraal - Schiphol.

Brug 345 is een basculebrug in Amsterdam-West. Ze is gelegen in de Houtmankade, de westelijke oever van het Westerkanaal. Ze is gelegen over de Van Noordtgracht. Zowel het Westerkanaal als de Van Noordtgracht kwamen gereed in de jaren zeventig van de 19e eeuw. Om van de Houtmankade een doorlopende weg te maken was het noodzakelijk om een overspanning te bouwen over de Le Mairegracht (brug 349) en de Van Noordtgracht. Dit werd in 1882 ter hand genomen. Er werd hier een draaibrug neergelegd. Dit kon redelijk goedkoop uitgevoerd worden, want de gemeente Amsterdam had nog een draaibrug over; de Hortusbrug was net vernieuwd, dus de bovenbouw kon hier goed gebruikt worden. In 1931 was de brug een week buiten dienst, ze moest gerepareerd worden. In 1958 was de toestand van de brug al matig; zwaar vervoer (zwaarder dan 5000 kg) mocht de brug niet meer over. In 1960 constateerde de gemeente Amsterdam, dat het verkeer op de Houtmankade te druk was voor de bruggen 345 en 349. De pontveer die vertrok van de Tasmanstraat had een aanzuigende werking. Door de aanpak van drie bruggen in de aanvoerroutes daarnaartoe (ook de Zoutkeetsbrug werd vernieuwd), wilde de gemeente het verkeer spreiden. De brug 345 had “volstrekt onvoldoende capaciteit” zo constateerde het Algemeen Handelsblad. Voor de drie bruggen werd een budget vrijgemaakt van 4,75 miljoen gulden. Aanbesteding vond plaats in november 1961, waarna er in mei 1962 de voorbereidende werkzaamheden plaatsvonden. De drie bruggen kwamen van de tekentafel van de Dienst der Publieke Werken waarbij Gerrit Feiko Janssonius verantwoordelijk was voor de techniek en Dirk Sterenberg voor het uiterlijk. Hij had de nieuwe brug al in 1957 op papier staan. In het najaar van 1964 was de basculebrug klaar; ze werd in december geopend. De brug is qua opbouw hetzelfde als de Zoutkeetsbrug en brug 349, tot aan het brugbedieningshuisje toe. Constructiewerkplaats NV leverde de val, die op de betonnen landhoofden werd geplaatst. Na de oplevering werden door de jaren heen kleine aanpassingen aan de brug aangebracht, waarbij ook steevast de andere twee bruggen werden aangepast, zodat ze ook na zestig jaar op elkaar lijken. De brug ging lange tijd door het leven als IJszeebrug. In april 2016 schrapte de gemeente Amsterdam alle officieuze benamingen van bruggen en zo verdween ook deze vernoeming naar de Overwintering op Nova Zembla, zowel Cornelis de Houtman (voer op Nederlands-Indië) als Olivier van Noort (voer door Straat Magellaan) hadden daar niets mee te maken.

Vaarwel is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West, Spaarndammerbuurt. In het beeld van Godelieve Smulders wordt aan twee historische gebeurtenissen gerefereerd. Het eerste verwijst naar de tijd dat deze wijk nog helemaal niet was gebouwd. Rond 1890 werd aan de zuidelijke rand van de wijk gewerkt aan de bouw van de Maria Magdalenakerk van Pierre Cuypers. De bij die kerk behorende begraafplaats strekte zich uit vanaf de kerk tot het Westerkanaal. Dat was kennelijk niet goed genoeg ingepland want al vanaf 1907 (doorgaand tot 1924) werden delen van de begraafplaats geruimd ten behoeve van woningbouw aan de Spaarndammerstraat en Westzaanstraat. In 1956 verdween het laatste graf; de kerk hield het niet veel langer vol; ze werd in 1967/1968 gesloopt (restanten zijn nog te vinden in het Domela Nieuwenhuisplantsoen). Een tweede basis vormt een in de Westzaanstraat neergestorte Amerikaanse bommenwerper op 22 maart 1944. Op Westzaanstraat 61 is er een plaquette van deze gebeurtenis te zien. Het beeld annex monument bestaat uit een uit diverse segmenten opgebouwde granieten zuil. De segmenten omschreef de kunstenares als kralen, symbool voor leven (ontstaan, groeien en wegvliegen). De laatste kraal van brons met bladgoud vormt het vliegtuig met daarop een persoon, die al zwaaiend afscheid neemt. Aan de onderzijde van de vleugels is te lezen Wij Ook. Het beeld staat aan de westrand van het Westzaanplantsoen aan de Westzaanstraat.

De Korte Zoutkeetsgracht is een korte straat tussen de Planciusstraat en de Houtmankade in de Planciusbuurt Noord in Amsterdam-Centrum. In 2000 besloot de gemeente om dit stukje kade langs de Zoutkeetsgracht om te dopen in Korte Zoutkeetsgracht. Hierdoor is een hoop verwarring bij postbodes, bezoekers en bestellers opgehelderd. De voormalige christelijke Smallepadsschool op nummer 6 die in 1924 werd gebouwd is nu een gebouw met woon- en bedrijfsappartementen. Tramlijn 3 maakt hier zijn lus tussen de Planciusstraat en de Houtmankade en heeft daar zijn eindpunt, dat volgens het Gemeentevervoerbedrijf nog steeds Zoutkeetsgracht heet. Vanaf 19 augustus 2020 heeft lijn 3 het eindpunt op de Korte Zoutkeetgracht voor minimaal 2 jaar verlaten in verband met werkzaamheden aan de Bullebakbrug in de Marnixstraat.

De Van Noordtgracht is een gracht in het stadsdeel West in Amsterdam. De naam werd vastgesteld bij raadsbesluit van 20 november 1878. De gracht is vernoemd naar Olivier van Noort (1558-1627), een ontdekkingsreiziger, die als eerste Nederlander van 1598 tot 1601 via straat Magelhaens rond de wereld voer.

Nieuwe Teertuinen 17 is een bouwwerk in Amsterdam-Centrum. Het gebouw is gelegen aan de Nieuwe Teertuinen hoek Sloterdijkstraat. Het gebouw kijkt uit op de Sloterdijkerbrug en de Prinseneilandsgracht. Tot en met 1915 stonden hier pakhuizen, die in 1872 nog verbouwd zijn. De gemeente kwam in 1914 tot de conclusie, dat de buurt hier rond de Westelijke Eilanden een nieuwe school nodig had. De tot dan toe gebruikte dubbele school (nummer 122) aan de Houtmankade hoek Planciusstraat moest namelijk gesloopt worden vanwege verdubbeling van het spoor van de Spoorlijn Amsterdam - Rotterdam. Het terrein zou overgedragen worden aan het Rijk. De kosten van een nieuwe school en het asfalteren van de Sloterdijkstraat werden geschat op 95.500 gulden. Er werd een school gebouwd voor gewoon lager onderwijs. In juni 1915 volgde de aanbesteding van het slopen van de gebouwen; krap een jaar later volgde de aanbesteding van de bouw van het schoolgebouw waarop een aannemer een bod deed van 87.600 gulden, inclusief heiwerkzaamheden. In november 1916 werd er opnieuw aanbesteed, de granitovloeren. Het schooljaar 1917/1918 vond plaats op het nieuwe adres, Nieuwe Teertuinen 17. De school kreeg als naam Bickersschool (naar het Bickerseiland) en vervolgens Planciusschool (toen een ander Planciusschool in de Tweede Breeuwerstraat al lang gesloten was). In 1977 kwam het eind in zicht voor een school hier. Er waren nog maar twee klassen over; deze konden volgens de gemeente prima ingepast worden in de Hudsonschool aan de Roggeveenstraat in de Zeeheldenbuurt aan de andere kant van de Zoutkeetsgracht. Later vestigden zich een kinderopvang en een bedrijvencentrum in het gebouw. Het gebouw heeft dan wel adres Nieuwe Teertuinen, maar de grootste gevelwand strekt zich uit langs de Sloterdijkstraat, alwaar het een teruggetrokken rooilijn heeft. Het uitgespaarde gebied bood ruimte aan de schoolspeelplaats. Het hoofdgebouw heeft daarbij een opvallend rechtshoekig uiterlijk met weinig versieringen, alles is uitgezet in rechte lijnen. In schril contrast daarop heeft het bijgebouwtje een puntdak. De buitengevels bestaan over het overgrote deel uit baksteen met natuurstenen lagen in de borstwering. Een aparte vermelding verdient nog het gedeelte dat de hoofdingang heeft. Deze vertoont kenmerken van de Amsterdamse School met in de hoogte langgerekte raampartijen. Naast de toegangsdeur zijn aan beide zijden twee haast spleetvormige raampartijtjes. Vanaf een plint daarboven zijn er vier raampartijen, die bijna tot aan de daklijst lopen. Dit gebouw is verder versierd met een ijzeren sierwerk met daarop de tekst "Openbare school voor gewoon lager onderwijs" en "Planciusschool" (in afwijkende kleur). Rechts naast de toegangsdeur ijzeren sierwerk in dezelfde stijl met het jaartal "1916". De portiek is versierd met natuurstenen blokjes in het baksteen, een natuurstenen partij boven de toegang. De dubbele toegangsdeur kent bewerkt hout.

De Westzaanstraat is een straat in Amsterdam-West; de Spaarndammerbuurt.