Walenweeskinderen

Brug 89 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug ligt in de Weteringstraat. Ze overspant daarbij de Lijnbaansgracht. De uitloop van de brug is verbonden met de Weteringpoort (brug 90). De brug is een anachronisme. Hier ligt al eeuwen een brug. Zowel Daniël Stalpaert (1662) als Frederik de Wit (1688) tekende hier een brug op hun plattegrond. Op die kaart is dan ook al de bijbehorende Weesperpoortsluis te zien. Het water van de Lijnbaansgracht werd daardoor ververst vanuit de Singelgracht en men hield enige stroming op gang. De brug werd eigenlijk eeuwenlang in dezelfde staat gehouden, een vaste brug met drie doorvaarten. Er is een tekening van Gerardus Hermanus Johannes Keve, waarop de (vermoedelijke) situatie in 1764 is weergegeven; een houten brug op houten jukken. In juli 1887 veranderde de brug. Er werd een aanbesteding gedaan voor het vernieuwen van de vaste brug no. 89. Het werd een ijzeren liggerbrug tussen twee gemetselde walhoofden, de overspanning werd gedragen door (nog steeds) houten jukken. Het was kennelijk een eenvoudige klus, want in januari 1888 werd het werk als voltooid opgegeven. Het werd stil rond de brug, mede veroorzaakt door het feit dat er maar weinig verkeer over de brug voert, is de mening in 1928. De gemeente zocht een uitweg voor het drukke verkeer over de Vijzelgracht (dan nog gracht). Of die plannen door zijn gegaan is vooralsnog onbekend, maar in 1968 wordt geconstateerd dat de brug zich in een slechte staat bevindt. Er werd gekozen voor een ingrijpende restauratie. Aan die vernieuwing van deze brug, brug 216 en brug 223 (aan beide zijden van Rusland hing een prijskaartje van 1,1 miljoen gulden. Voor de bruggen bij Rusland werd gekozen voor bruggen die pasten in het historisch stadsgezicht ter plaatse. Dat vond de gemeente bij brug 89 niet nodig; de Lijnbaansgracht was voor wat uiterlijk niet interessant, hetgeen ook terug te vinden in de nieuwbouw van panden in de buurt. In juni 1971 werd de brug afgesloten voor verkeer en werd begonnen met de sloop van de brug en de nabijgelegen rioolzinker, want ook die was deels vergaan. Voetgangers konden gebruik maken van een noodbrug. Het ontwerp kwam van de Dienst der Publieke Werken, waar Dick Slebos toen architect was. Het is niet duidelijk of de brug ook van zijn hand is. Het werd een brug met een moderne Verbundträgerdek, maar dan wel weer met ijzeren traditionele balustraden. De brugpijlers werden van beton. Het opvallendst aan de brug is echter de kleur. Daar waar bijna alle bruggen in het stadscentrum in Amsterdam voornamelijk een groen uiterlijk hebben, is deze brug in het wit uitgevoerd. De brug kreeg daarmee een uiterlijk van de bruggen die in Slotermeer geplaatst werden. Frans V. Smit heeft het over een experiment. Na oplevering van de brug werd het opnieuw stil, er is nauwelijks verkeer rond de brug.

Brug 69 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug verbindt de Spiegelgracht met de Nieuwe Spiegelstraat en voert over de Prinsengracht. Op de kaart van Jacob Bosch met daarop de Vierde uitleg uit circa 1679 staat de brug al ingetekend. In 1866 was er een aanbesteding tot plaatsing van een nieuwe brug, de aannemers konden de brug voor 20.000 gulden bouwen. In 1890 moest de brug verlaagd worden alsmede verbreed. De huidige brug (gegevens 2017) dateert van 1951. Men plaatste toen een brug ontworpen door de Dienst der Publieke Werken. Het ontwerp dateert al van meer dan tien jaar eerder, de Duitse inval zorgde voor uitstel van plaatsing van deze brug. De brug heeft een aantal kenmerken van Piet Kramers hand, de Amsterdamse Schoolstijl, vooral terug te vinden in de brugpijlers. De siersmeedijzeren balustrades in eenvoudige opzet. Opvallend aan de brug zijn de extra steunen/dragers van het brugdek, die buiten de brugpijlers om zijn gemonteerd. De brug lijdt een anoniem leven, zelfs de beide boeken over de Amsterdamse bruggen vermelden alleen de hand van Kramer. Die anonimiteit wordt nog versterkt door dat de gemeente in april 2016 de officieuze naam Antiquairsbrug (aan de Spiegelgracht en in het verlengde daarvan de Nieuwe Spiegelstraat waren veel antiquairs gevestigd) als vervallen verklaarde. Ze wordt officieel alleen nog aangeduid met haar nummer.

Brug 87 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de westelijke kade van de Prinsengracht en overspant de Spiegelgracht. Naast brug 87 ligt brug brug 69 over de Prinsengracht. Beide bruggen worden omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. Op de plattegrond uit 1675 van Jacobus de la Feuille is de brug al ingetekend. De recente geschiedenis begint rond 1886. Toen lag hier een houten vaste brug, die vernieuwd en/of verbreed werd. In 1937 moest de brug opnieuw bewerkt worden, de dekken waren versleten. Die brug stond op het punt rond 1940 vervangen te worden door een welfbrug (met één boog), ontworpen door de Dienst Publieke Werken waar architect Piet Kramer toen de bruggen ontwierp. Zijn naam ontbreekt echter op de tekeningen, zodat het toegewezen wordt aan “het bureau van”. Kramers handtekening is bij deze brug voornamelijk terug te vinden in de natuurstenen walkanten, de rest van de brug is eenvoudig gehouden. Door de Duitse inval liep de bouw van de brug vertraging op, ze kon pas in 1949 geopend worden. De brug had als bijnaam Spiegelbrug, naar de straat en gracht. In 2016 schrapte de gemeente Amsterdam alle officieuze benamingen van bruggen en sinds april van dat jaar gaat de brug anoniem door het leven (dat wil zeggen alleen met nummer).

Het Spiegelkwartier is een gebied in de Amsterdamse grachtengordel rond de Nieuwe Spiegelstraat en Spiegelgracht dat, evenals het gebied de Negen Straatjes, veel toeristen en dagjesmensen trekt. Alleen zijn de Negen Straatjes meer op consumenten gericht en is het Spiegelkwartier meer gericht op beeldende kunst en antiek. In dit kwartier hebben zich meerdere antiquairs en galeries gevestigd. De naam 'Spiegelkwartier' is bedacht door de in glas gespecialiseerde antiquair Frides Laméris, die ook een van de oprichters was van de nog altijd bestaande Vereniging Spiegelkwartier.

De Weteringpoort was een van de acht Amsterdamse stadspoorten die bij de derde en vierde uitleg werden aangelegd. De Weteringpoort, die deel uitmaakte van de vestingwerken van Amsterdam, was samen met de Raampoort en Zaagmolenpoort een van de kleinere stadspoorten. Naast een doorgang met een houten brug had de poort ook een doorvaart die de Lijnbaansgracht verbond met de Singelgracht bij de Boerenwetering. In 1840-1841 werd de poort gesloopt en in 1842 vervangen door een barrière met een commiezenhuisje als tolhuis. Dit gebouwtje bestaat nog steeds. Onder het huisje bevinden zich tegenwoordig vier pompgemalen van Waternet voor de bemaling van de riolering. De doorvaart tussen Lijnbaansgracht en Singelgracht bleef behouden, met een sluis (Weteringwaterkering) en een brug (Weteringpoort) waarover de Weteringschans loopt. In 1875 werd iets oostelijk, bij het Weteringplantsoen, brug nr. 84 richting De Pijp aangelegd. Deze brug, die na een renovatie in 2005 werd omgedoopt tot Freddy Heinekenbrug, heeft een deel van de verkeersfunctie van de Weteringpoort overgenomen.

Het Deutzenhofje is een 17e-eeuws hofje aan de Prinsengracht in Amsterdam. Het is het grootste en aanzienlijkste hofje uit de 17e eeuw.

Weteringschans 93 is een gebouw in Amsterdam-Centrum. Het gebouw aan de Weteringschans werd gebouwd door of op initiatief van (dan) aannemer F.L. Janssen. Het gebouw, dat nog zonder huisnummer gebouwd werd, dateert van begin 1899, toen de Inspecteur van het Bouwtoezicht constateerde dat het conform de afgegeven richtlijnen gebouwd was (13 februari 1899). In maart 1898 werd het nog aangeduid als “het pand naast nr. 91"; in januari 1899 kreeg het haar nummer. De eigenaar werd toen ook verplicht het huisnummer te plaatsen op het gevelvlak, twee meter boven het maaiveld, bij de toegang. Janssen woonde toen aan de Stadhouderskade 82-83. Ernst Roest is de architect van dit geheel. Het gebouw diende in eerste instantie tot woning van gegoede burgers, later werd de begane grond in gebruik genomen door bedrijven. De gemeente bestempelde het in 2005 tot gemeentelijk monument vanwege haar ensemblewaarde samen met Weteringschans 91, Weteringschans 95-97 en Weteringschans 99, de enige originele bebouwing van het stuk Weteringschans tussen de ingang naar de Spiegelgracht en de ingang naar de Weteringstraat. In 2017 zag het gebouw er als volgt uit. De asymmetrische voorgevel is gebouwd in grove rode strengperssteen, waarbij de raam- en deuropeningen en de spaarvelden geaccentueerd zijn met donkergroene, geglazuurde stenen, die her en der ook in versieringen terugkomen. Het gebouw bestaat uit een souterrain, een bel-etage en twee bouwlagen, alle met ramen met ontlastingsbogen. Daarop staat een verdieping die gedekt is met een afgeknot zadeldak, waarvan aan de voorzijde een dakschild te zien is. De rechter raamgang bestaat uit een toegang met bovenlicht naar de trap naar de groene houten en bewerkte toegangsdeur. Boven die toegang ziet men een uitkragende constructie (consoles) voor de bovenliggende stenen erker voor de eerste etage. De raamgedeelte doet hier met haar kleine raampjes en grove houtconstructies enigszins aan de Amsterdamse School denken (Roest zou later meer gebouwen in die stijl ontwerpen). Boven de erker, gescheiden door een witte uitkragende lijst, ligt het balkon van de tweede etage, deze heeft een balustrade bestaande uit stenen kolommen waartussen ijzeren versieringen zijn aangebracht. De raamgang zet vervolgens door met een zolderetage (ook uitgevoerd in rood en grijs baksteen) met rechthoekige ramen en een torenachtige constructie. De middelste raamgang begint onderaan met de natuurstenen borstwering van het gebouw. Daarboven drie ramen met wederom de kleurwisseling rood en grijs. De dikke houtconstructies en relatief smalle ramen vertonen weer overeenkomst met de Amsterdamse School. De buitengevel wordt hier afgesloten met een zolderetage achter een gedeeltelijk trapgeveltje. Het raam is daarbij rechthoekig. De zolderetage inclusief trapgevel en toren wordt van het onderstuk visueel gescheiden door een plint met boogconstructies waaronder ook uitkragingen te zien zijn. De linker raamgang is gelijk aan de middelste raamgang, behalve dat de zolderetage hier direct achter het dakschild schuilgaat. In dat schild is nog wel een soort oeil de boeuf verwerkt.

De Spiegelgracht verbindt de Amsterdamse Prinsengracht met de Lijnbaansgracht / Zieseniskade. Aan de korte gracht, die deel uitmaakt van de grachtengordel staan veel kleine, smalle grachtenpandjes. De tegenover het Rijksmuseum gelegen Spiegelgracht vormt samen met de aangrenzende Nieuwe Spiegelstraat het hart van het Spiegelkwartier een buurt met veel antiekzaken en galerieën.

Brug 88 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug ligt in de noordelijke kade van de Lijnbaansgracht en overspant de Spiegelgracht. Aan beide zijden van de Spiegelgracht staan rijksmonumenten. Hier ligt al eeuwen een brug. Daniël Stalpaert tekende hier al een brug in op zijn ontwerpkaart uit 1662. Er is dan ook al enige bebouwing aan de oostelijke kade van de Spiegelgracht, met zelfs een gesloten woonblok Spiegelgracht, Eerste Weteringdwarsstraat, Weteringstraat en Tweede Weteringdwarsstraat. Toen Frederik de Wit kwam met zijn kaart van 1688 zijn de Weteringdwarsstraten bijna alle volledig bebouwd, maar Lange en Korte Leidsedwarsstraat nog niet. De moderne geschiedenis begint met een foto van Pieter Oosterhuis uit 1872, waar toen al een vaste brug met drie doorvaarten op te zien was met op de achtergrond de molen De Spiering. Op de brug staan de typische 19e-eeuwse brugleuningen. In 1877 werd de brug verlaagd, vlak nadat brug 97 (over de Lijnbaansgracht) werd opgeleverd. De brug werd in 1890 opnieuw onder handen genomen, ze werd vernieuwd en verbreed, waarbij zowel weg- als scheepvaartverkeer enige tijd gestremd was. Als fotograaf Jacob Olie op 6 november 1894 langskomt, licht er een plaat/liggerbrug met maar een doorvaart. De bruggen 88 en 97 trokken ook in 1969 samen op; ze moesten vervangen worden en dat nam een tijdbestek van vijf a zes maanden in beslag. De bruggen ontsnapten toen aan het "terugrestaureren", waarbij bruggen uit de laat 19e eeuw vervangen werden door boogbruggen, die beter in het klassieke stadsbeeld zouden passen, iets dat in de jaren zeventig pas in praktijk werd gebracht.

Brug 97 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de zuidoostelijke kade van de Spiegelgracht, overspant de Lijnbaansgracht en voert naar de Weteringschans, plaatselijk ooit genoemd Verlengde Spiegelgracht (er kwam echter geen gracht) en Zieseniskade. In het verlengde van de brug ligt de Museumbrug naar het Rijksmuseum. De brug wordt omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. Aan stadszijde liggen het voormalige weverhuis Spiegelgracht 27 (rijks) en de voormalige opvang voor alleenstaanden Lijnbaansgracht 287 (rijks), aan de overzijde Weteringschans 79 (gemeente), dat een mengeling aan stijlen laat zien. De vierde hoek rond de brug werd in beslag genomen door de oude melkfabriek, beter bekend als de Grote Wetering, waarvoor het monumentschap was aangevraagd en vervolgens geweigerd; het pand werd daarna gesloopt om plaats te maken voor Museum Plaza. Er ligt hier al eeuwen een brug. Stadsarchitect Daniël Stalpaert tekende de brug in op zijn ontwerpplattegrond van 1662, er is dan nauwelijks bebouwing te vinden, al staat het gebouw Spiegelgracht 27 er dan al (met het bijbehorend blok Derde Weteringsdwarsstraat). Als zesentwintig jaar later Frederik de Wit komt met zijn plattegrond is alles volgebouwd op de punt van Spiegelgracht 31 na. De moderne geschiedenis van de brug begint rond 1876; dan wordt een bouwtekening gemaakt van de brug, waarop een deel van de huidige (2017) situatie als te zien is. De aanbestedingen voor "Het maken van den onderbouw eener vaste brug" en "het maken en stellen van den metalen bovenbouw eener vaste brug" vonden plaats in januari van dat jaar. Op de landhoofden staan wat later bekend zou worden als de eierdoppen van Willem Springer, versieringen aan de brug, maar het is onbekend of de brug daadwerkelijk door hem ontworpen is. Midden op de brug staan dan lantarenpalen en het wegdek werd ondersteund door metalen boogconstructies. Beide kenmerken zijn (maar dan in het groot) terug te vinden bij de Hogesluis. De brug werd een paar keer gefotografeerd door Jacob Olie. In 1914 werden deze brug en de naastgelegen brug 88 voor het grote deel afgesloten voor verkeer; er werden herstelwerkzaamheden verricht. De brug kreeg vermoedelijk toen haar huidige vorm. In 1969 komen weer beide bruggen voor nieuwbouw in aanmerking. Beide bruggen zijn dan vier à vijf maanden uit roulatie; alleen voetgangers kunnen gebruik maken van noodbruggen. De brug behield daarbij haar uiterlijk van een liggerbrug, maar er mag van worden uitgegaan dat delen van de brug vervangen werden door modernere middelen. De brug kwam in 1980 in de frontlinie te liggen bij de veldslag tussen krakers (of althans sympathisanten daarvan) en de gemeentepolitie en de Mobiele Eenheid bij de ontruiming van het eerder genoemde krakersbolwerk Grote Wetering. Daarna werd het rustig rond de brug, soms werd het wegdek nog vernieuwd, maar grote werkzaamheden bleven uit.

Weteringschans 26 en 28 te Amsterdam zijn twee kantoorgebouwen aan de Weteringschans in Amsterdam-Centrum. In Amsterdam zijn de gebouwen bekend onder de bijnaam Peper en Zout.

De Buste Simon Carmiggelt is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. In november 1987 overleed schrijver Simon Carmiggelt, een bekende Amsterdamse persoonlijkheid. Al snel kwam er het idee om als hommage een beeld in de stad te laten neerzetten. Vrienden, kennissen van de schrijver en publiek onder aanvoering van acteur Ton van Duinhoven zamelden geld in. Van Duinhoven schakelde de met hem bevriende kunstenaar Kees Verkade in. Deze kwam voor 80.000 gulden met twee ontwerpen waarvan een bronzen buste op een granieten sokkel de voorkeur kreeg onder de donateurs. Onder de donateurs bevond zich onder andere de omroep VARA, die sommige verhalen liet verfilmen, maar Carmiggelt las in de late uurtjes zijn verhalen ook wel voor op televisie. Een andere donateur was Het Parool, de krant die dagelijks zijn Kronkels afdrukte. Op die sokkel is een plaquette geplaatst een citaat van de schrijver uit diens gedicht De schrijver, een ode aan het schrijverschap: Als ik u raden mag: wordt schrijver in elkaar vervlochten initialen SC S. Carmiggelt 1913-1987. Het lettertype is afkomstig van graficus Helmut Salden. Die sokkel is hol van binnen. Ze bevat in een zinken kistje de 4000 overschrijvingskaarten die na de oproep van Van Duinhoven binnenkwamen. Voor de daadwerkelijke plaatsing moest het gemeentelijk apparaat van Amsterdam in werking worden gezet en dan nog in een versnelde procedure. Het beeld kon al binnen een jaar geplaatst worden, terwijl de normale procedure (destijds) twee jaar in beslag nam. Ook de vrouw van Simon Carmiggelt zag in eerste instantie een beeld van haar overleden man niet zitten; ze zou elke dag met dat beeld geconfronteerd worden, ze woonde in de buurt. Later gaf ze haar verzet op. Het beeld werd in haar aanwezigheid op 25 oktober 1988 door burgemeester Ed van Thijn onthuld in het Eerste Weteringplantsoen. Het beeld staat aan het Kronkelpad, een pad vernoemd naar Carmiggelts dagelijkse verhaaltjes “Kronkel”. Het beeld stond jarenlang eenzaam in een grasveldje. In de 21e eeuw werd naast het beeld een roestvast stalen bankje geplaatst, een zitbank op veren. Het echtpaar zat regelmatig op stadsbankjes, getuige een beeld in het dorp De Steeg.