Brug 69

Brug 87 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de westelijke kade van de Prinsengracht en overspant de Spiegelgracht. Naast brug 87 ligt brug brug 69 over de Prinsengracht. Beide bruggen worden omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. Op de plattegrond uit 1675 van Jacobus de la Feuille is de brug al ingetekend. De recente geschiedenis begint rond 1886. Toen lag hier een houten vaste brug, die vernieuwd en/of verbreed werd. In 1937 moest de brug opnieuw bewerkt worden, de dekken waren versleten. Die brug stond op het punt rond 1940 vervangen te worden door een welfbrug (met één boog), ontworpen door de Dienst Publieke Werken waar architect Piet Kramer toen de bruggen ontwierp. Zijn naam ontbreekt echter op de tekeningen, zodat het toegewezen wordt aan “het bureau van”. Kramers handtekening is bij deze brug voornamelijk terug te vinden in de natuurstenen walkanten, de rest van de brug is eenvoudig gehouden. Door de Duitse inval liep de bouw van de brug vertraging op, ze kon pas in 1949 geopend worden. De brug had als bijnaam Spiegelbrug, naar de straat en gracht. In 2016 schrapte de gemeente Amsterdam alle officieuze benamingen van bruggen en sinds april van dat jaar gaat de brug anoniem door het leven (dat wil zeggen alleen met nummer).

Het Spiegelkwartier is een gebied in de Amsterdamse grachtengordel rond de Nieuwe Spiegelstraat en Spiegelgracht dat, evenals het gebied de Negen Straatjes, veel toeristen en dagjesmensen trekt. Alleen zijn de Negen Straatjes meer op consumenten gericht en is het Spiegelkwartier meer gericht op beeldende kunst en antiek. In dit kwartier hebben zich meerdere antiquairs en galeries gevestigd. De naam 'Spiegelkwartier' is bedacht door de in glas gespecialiseerde antiquair Frides Laméris, die ook een van de oprichters was van de nog altijd bestaande Vereniging Spiegelkwartier.

De Spiegelgracht verbindt de Amsterdamse Prinsengracht met de Lijnbaansgracht / Zieseniskade. Aan de korte gracht, die deel uitmaakt van de grachtengordel staan veel kleine, smalle grachtenpandjes. De tegenover het Rijksmuseum gelegen Spiegelgracht vormt samen met de aangrenzende Nieuwe Spiegelstraat het hart van het Spiegelkwartier een buurt met veel antiekzaken en galerieën.

Walenweeskinderen is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Felix van Kalmthout maakte rond 1984 een bronzen beeld met negen wandelende weeskinderen, vermoedelijk op weg van het weeshuis naar de kerk of omgekeerd. Het beeld met voetstuk staat sinds 1984 op een sokkel aan de Weteringstraat. Die buurt bood in het verleden (17e eeuw) onderdak aan talloze Walen, die hier kwamen werken in de textielindustrie. Dit betekende dat er onder leiding van de Waalse Kerk ook zorg kwam voor wezen. Daartoe richtte de kerk in 1631 een weeshuis in aan de Laurierstraat (Hospice Wallon). In 1683 verhuisde de stichting naar het Walenweeshuis (Hospice Wallon) aan de Vijzelgracht, waar het (pas) in 1967 vertrok. Het pand was daarna enige tijd bekend als het Maison Descartes. Het beeld werd op 1 september 1984 onthuld; op 28 augustus 1987 gestolen en heronthuld op 2 september 1989, zo is op een plaquette te lezen. Van Kalmthout verwerkte in het beeld zijn monogram (achter de kinderen).

Het Prinsengrachtziekenhuis, later OLVG locatie Prinsengracht genoemd, is een 19e-eeuws voormalig ziekenhuis aan Prinsengracht 769 in Amsterdam. Het gebouw, ontworpen door J.H. Leliman, werd in 2001 aangewezen als rijksmonument. Het ziekenhuis had veel bekende patiënten. De schrijver Simon Carmiggelt werd er in oktober 1987, vlak voor zijn dood, twee keer opgenomen. Schrijver Chr. J. van Geel overleed in het ziekenhuis in 1974, na een operatie aan een tumor in zijn ruggenmerg. De Amsterdamse burgemeester Arnold Jan d'Ailly overleed in het ziekenhuis in 1967. De Vlaamse kunstschilder en beeldhouwer Rik Wouters overleed er in 1916. Sportverslaggever en presentator Barend Barendse stierf er in 1981. De plantkundige Jacob Heimans was van 1959 tot zijn overlijden in 1978 emeritus hoogleraar in het Prinsengrachtziekenhuis, waar hij onderzoek deed naar erfelijkheid en evolutie.

Brug 88 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug ligt in de noordelijke kade van de Lijnbaansgracht en overspant de Spiegelgracht. Aan beide zijden van de Spiegelgracht staan rijksmonumenten. Hier ligt al eeuwen een brug. Daniël Stalpaert tekende hier al een brug in op zijn ontwerpkaart uit 1662. Er is dan ook al enige bebouwing aan de oostelijke kade van de Spiegelgracht, met zelfs een gesloten woonblok Spiegelgracht, Eerste Weteringdwarsstraat, Weteringstraat en Tweede Weteringdwarsstraat. Toen Frederik de Wit kwam met zijn kaart van 1688 zijn de Weteringdwarsstraten bijna alle volledig bebouwd, maar Lange en Korte Leidsedwarsstraat nog niet. De moderne geschiedenis begint met een foto van Pieter Oosterhuis uit 1872, waar toen al een vaste brug met drie doorvaarten op te zien was met op de achtergrond de molen De Spiering. Op de brug staan de typische 19e-eeuwse brugleuningen. In 1877 werd de brug verlaagd, vlak nadat brug 97 (over de Lijnbaansgracht) werd opgeleverd. De brug werd in 1890 opnieuw onder handen genomen, ze werd vernieuwd en verbreed, waarbij zowel weg- als scheepvaartverkeer enige tijd gestremd was. Als fotograaf Jacob Olie op 6 november 1894 langskomt, licht er een plaat/liggerbrug met maar een doorvaart. De bruggen 88 en 97 trokken ook in 1969 samen op; ze moesten vervangen worden en dat nam een tijdbestek van vijf a zes maanden in beslag. De bruggen ontsnapten toen aan het "terugrestaureren", waarbij bruggen uit de laat 19e eeuw vervangen werden door boogbruggen, die beter in het klassieke stadsbeeld zouden passen, iets dat in de jaren zeventig pas in praktijk werd gebracht.

Brug 97 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de zuidoostelijke kade van de Spiegelgracht, overspant de Lijnbaansgracht en voert naar de Weteringschans, plaatselijk ooit genoemd Verlengde Spiegelgracht (er kwam echter geen gracht) en Zieseniskade. In het verlengde van de brug ligt de Museumbrug naar het Rijksmuseum. De brug wordt omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. Aan stadszijde liggen het voormalige weverhuis Spiegelgracht 27 (rijks) en de voormalige opvang voor alleenstaanden Lijnbaansgracht 287 (rijks), aan de overzijde Weteringschans 79 (gemeente), dat een mengeling aan stijlen laat zien. De vierde hoek rond de brug werd in beslag genomen door de oude melkfabriek, beter bekend als de Grote Wetering, waarvoor het monumentschap was aangevraagd en vervolgens geweigerd; het pand werd daarna gesloopt om plaats te maken voor Museum Plaza. Er ligt hier al eeuwen een brug. Stadsarchitect Daniël Stalpaert tekende de brug in op zijn ontwerpplattegrond van 1662, er is dan nauwelijks bebouwing te vinden, al staat het gebouw Spiegelgracht 27 er dan al (met het bijbehorend blok Derde Weteringsdwarsstraat). Als zesentwintig jaar later Frederik de Wit komt met zijn plattegrond is alles volgebouwd op de punt van Spiegelgracht 31 na. De moderne geschiedenis van de brug begint rond 1876; dan wordt een bouwtekening gemaakt van de brug, waarop een deel van de huidige (2017) situatie als te zien is. De aanbestedingen voor "Het maken van den onderbouw eener vaste brug" en "het maken en stellen van den metalen bovenbouw eener vaste brug" vonden plaats in januari van dat jaar. Op de landhoofden staan wat later bekend zou worden als de eierdoppen van Willem Springer, versieringen aan de brug, maar het is onbekend of de brug daadwerkelijk door hem ontworpen is. Midden op de brug staan dan lantarenpalen en het wegdek werd ondersteund door metalen boogconstructies. Beide kenmerken zijn (maar dan in het groot) terug te vinden bij de Hogesluis. De brug werd een paar keer gefotografeerd door Jacob Olie. In 1914 werden deze brug en de naastgelegen brug 88 voor het grote deel afgesloten voor verkeer; er werden herstelwerkzaamheden verricht. De brug kreeg vermoedelijk toen haar huidige vorm. In 1969 komen weer beide bruggen voor nieuwbouw in aanmerking. Beide bruggen zijn dan vier à vijf maanden uit roulatie; alleen voetgangers kunnen gebruik maken van noodbruggen. De brug behield daarbij haar uiterlijk van een liggerbrug, maar er mag van worden uitgegaan dat delen van de brug vervangen werden door modernere middelen. De brug kwam in 1980 in de frontlinie te liggen bij de veldslag tussen krakers (of althans sympathisanten daarvan) en de gemeentepolitie en de Mobiele Eenheid bij de ontruiming van het eerder genoemde krakersbolwerk Grote Wetering. Daarna werd het rustig rond de brug, soms werd het wegdek nog vernieuwd, maar grote werkzaamheden bleven uit.

Weteringschans 93 is een gebouw in Amsterdam-Centrum. Het gebouw aan de Weteringschans werd gebouwd door of op initiatief van (dan) aannemer F.L. Janssen. Het gebouw, dat nog zonder huisnummer gebouwd werd, dateert van begin 1899, toen de Inspecteur van het Bouwtoezicht constateerde dat het conform de afgegeven richtlijnen gebouwd was (13 februari 1899). In maart 1898 werd het nog aangeduid als “het pand naast nr. 91"; in januari 1899 kreeg het haar nummer. De eigenaar werd toen ook verplicht het huisnummer te plaatsen op het gevelvlak, twee meter boven het maaiveld, bij de toegang. Janssen woonde toen aan de Stadhouderskade 82-83. Ernst Roest is de architect van dit geheel. Het gebouw diende in eerste instantie tot woning van gegoede burgers, later werd de begane grond in gebruik genomen door bedrijven. De gemeente bestempelde het in 2005 tot gemeentelijk monument vanwege haar ensemblewaarde samen met Weteringschans 91, Weteringschans 95-97 en Weteringschans 99, de enige originele bebouwing van het stuk Weteringschans tussen de ingang naar de Spiegelgracht en de ingang naar de Weteringstraat. In 2017 zag het gebouw er als volgt uit. De asymmetrische voorgevel is gebouwd in grove rode strengperssteen, waarbij de raam- en deuropeningen en de spaarvelden geaccentueerd zijn met donkergroene, geglazuurde stenen, die her en der ook in versieringen terugkomen. Het gebouw bestaat uit een souterrain, een bel-etage en twee bouwlagen, alle met ramen met ontlastingsbogen. Daarop staat een verdieping die gedekt is met een afgeknot zadeldak, waarvan aan de voorzijde een dakschild te zien is. De rechter raamgang bestaat uit een toegang met bovenlicht naar de trap naar de groene houten en bewerkte toegangsdeur. Boven die toegang ziet men een uitkragende constructie (consoles) voor de bovenliggende stenen erker voor de eerste etage. De raamgedeelte doet hier met haar kleine raampjes en grove houtconstructies enigszins aan de Amsterdamse School denken (Roest zou later meer gebouwen in die stijl ontwerpen). Boven de erker, gescheiden door een witte uitkragende lijst, ligt het balkon van de tweede etage, deze heeft een balustrade bestaande uit stenen kolommen waartussen ijzeren versieringen zijn aangebracht. De raamgang zet vervolgens door met een zolderetage (ook uitgevoerd in rood en grijs baksteen) met rechthoekige ramen en een torenachtige constructie. De middelste raamgang begint onderaan met de natuurstenen borstwering van het gebouw. Daarboven drie ramen met wederom de kleurwisseling rood en grijs. De dikke houtconstructies en relatief smalle ramen vertonen weer overeenkomst met de Amsterdamse School. De buitengevel wordt hier afgesloten met een zolderetage achter een gedeeltelijk trapgeveltje. Het raam is daarbij rechthoekig. De zolderetage inclusief trapgevel en toren wordt van het onderstuk visueel gescheiden door een plint met boogconstructies waaronder ook uitkragingen te zien zijn. De linker raamgang is gelijk aan de middelste raamgang, behalve dat de zolderetage hier direct achter het dakschild schuilgaat. In dat schild is nog wel een soort oeil de boeuf verwerkt.

Brug 89 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug ligt in de Weteringstraat. Ze overspant daarbij de Lijnbaansgracht. De uitloop van de brug is verbonden met de Weteringpoort (brug 90). De brug is een anachronisme. Hier ligt al eeuwen een brug. Zowel Daniël Stalpaert (1662) als Frederik de Wit (1688) tekende hier een brug op hun plattegrond. Op die kaart is dan ook al de bijbehorende Weesperpoortsluis te zien. Het water van de Lijnbaansgracht werd daardoor ververst vanuit de Singelgracht en men hield enige stroming op gang. De brug werd eigenlijk eeuwenlang in dezelfde staat gehouden, een vaste brug met drie doorvaarten. Er is een tekening van Gerardus Hermanus Johannes Keve, waarop de (vermoedelijke) situatie in 1764 is weergegeven; een houten brug op houten jukken. In juli 1887 veranderde de brug. Er werd een aanbesteding gedaan voor het vernieuwen van de vaste brug no. 89. Het werd een ijzeren liggerbrug tussen twee gemetselde walhoofden, de overspanning werd gedragen door (nog steeds) houten jukken. Het was kennelijk een eenvoudige klus, want in januari 1888 werd het werk als voltooid opgegeven. Het werd stil rond de brug, mede veroorzaakt door het feit dat er maar weinig verkeer over de brug voert, is de mening in 1928. De gemeente zocht een uitweg voor het drukke verkeer over de Vijzelgracht (dan nog gracht). Of die plannen door zijn gegaan is vooralsnog onbekend, maar in 1968 wordt geconstateerd dat de brug zich in een slechte staat bevindt. Er werd gekozen voor een ingrijpende restauratie. Aan die vernieuwing van deze brug, brug 216 en brug 223 (aan beide zijden van Rusland hing een prijskaartje van 1,1 miljoen gulden. Voor de bruggen bij Rusland werd gekozen voor bruggen die pasten in het historisch stadsgezicht ter plaatse. Dat vond de gemeente bij brug 89 niet nodig; de Lijnbaansgracht was voor wat uiterlijk niet interessant, hetgeen ook terug te vinden in de nieuwbouw van panden in de buurt. In juni 1971 werd de brug afgesloten voor verkeer en werd begonnen met de sloop van de brug en de nabijgelegen rioolzinker, want ook die was deels vergaan. Voetgangers konden gebruik maken van een noodbrug. Het ontwerp kwam van de Dienst der Publieke Werken, waar Dick Slebos toen architect was. Het is niet duidelijk of de brug ook van zijn hand is. Het werd een brug met een moderne Verbundträgerdek, maar dan wel weer met ijzeren traditionele balustraden. De brugpijlers werden van beton. Het opvallendst aan de brug is echter de kleur. Daar waar bijna alle bruggen in het stadscentrum in Amsterdam voornamelijk een groen uiterlijk hebben, is deze brug in het wit uitgevoerd. De brug kreeg daarmee een uiterlijk van de bruggen die in Slotermeer geplaatst werden. Frans V. Smit heeft het over een experiment. Na oplevering van de brug werd het opnieuw stil, er is nauwelijks verkeer rond de brug.

De Keizersgrachtkerk is een van oorsprong Gereformeerde Kerk uit 1888 aan de Amsterdamse Keizersgracht. Het gebouw op nummer 566 (tussen Leidsestraat en Nieuwe Spiegelstraat) is ontworpen door de architecten Gerlof Bartholomeus Salm en Abraham Salm (vader en zoon).

Brug 42 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Nieuwe Spiegelstraat en overspant de Keizersgracht. De brug, zelf geen monument, wordt omringd door rijksmonumenten. Er ligt hier al eeuwen een brug. Stadsarchitect Daniël Stalpaert tekende op het ontwerpgedeelte van zijn kaart van 1662 hier al een brug, maar de wijk moest hier toen nog bebouwd worden. Bij Jacob Bosch is in 1679 al bebouwing te zien en is een brug te zien met vijf doorvaarten. Frederick de Wits kaart uit 1688 liet bijna algehele bebouwing zien met een brug. De moderne geschiedenis begint in 1890, als voorgesteld wordt de brug te verlagen en te verbreden naar tien meter. Die brug werd ontworpen door de Publieke Werken en kreeg een herkenbaar uiterlijk, terug te vinden in de sierlijke ondersteuningen van de verbredingen gemonteerd op de stenen jukken. Deze brug hield het uit tot 1980. Toen heerste de mening dat als er een nieuwe brug moest komen, die beter in het stadsbeeld moest passen. Er kwam een nieuwe boogbrug met drie doorvaarten. Het was een ingrijpende vernieuwing, want auto- en scheepvaartverkeer werden gestremd voor een termijn van bijna een jaar. Voor langzaam verkeer kwam er een noodbrug. De brug had als officieuze naam de Wielrijdersbrug naar het voormalige ANWB-kantoor, Keizersgracht 590. Voor het gebouw en naast de brug lag een aanlegsteiger. In april 2016 werden alle officieuze benamingen door de gemeente ingetrokken dan wel officieel gemaakt, voor deze brug verviel de officieuze tenaamstelling. Van de aanlegsteiger is in 2017 niets meer terug te vinden.

De Weteringpoort was een van de acht Amsterdamse stadspoorten die bij de derde en vierde uitleg werden aangelegd. De Weteringpoort, die deel uitmaakte van de vestingwerken van Amsterdam, was samen met de Raampoort en Zaagmolenpoort een van de kleinere stadspoorten. Naast een doorgang met een houten brug had de poort ook een doorvaart die de Lijnbaansgracht verbond met de Singelgracht bij de Boerenwetering. In 1840-1841 werd de poort gesloopt en in 1842 vervangen door een barrière met een commiezenhuisje als tolhuis. Dit gebouwtje bestaat nog steeds. Onder het huisje bevinden zich tegenwoordig vier pompgemalen van Waternet voor de bemaling van de riolering. De doorvaart tussen Lijnbaansgracht en Singelgracht bleef behouden, met een sluis (Weteringwaterkering) en een brug (Weteringpoort) waarover de Weteringschans loopt. In 1875 werd iets oostelijk, bij het Weteringplantsoen, brug nr. 84 richting De Pijp aangelegd. Deze brug, die na een renovatie in 2005 werd omgedoopt tot Freddy Heinekenbrug, heeft een deel van de verkeersfunctie van de Weteringpoort overgenomen.